Lysine là gì? Tác dụng của Lysine với sức khỏe thế nào?

Chắc hẳn ai trong chúng ta đều đã nghe lysine giúp trẻ nhỏ ăn ngon miệng, lysine giúp người già chống loãng xương. Vậy thực hư ra sao? Lysine có thực sự quan trọng cho mọi người từ trẻ tới già không? Chế độ ăn của người Việt có đáp ứng đủ nhu cầu lysine hàng ngày không? Bổ sung lysine như nào để hiệu quả nhất?

Nếu bạn đang có những thắc mắc trên thì chúc mừng, bài viết này là dành cho bạn.

Vậy còn chần chừ gì nữa mà không đọc tiếp ngay thôi!

Lysine là gì?

L-lysine lần đầu tiên được phát hiện bởi một nhà khoa học Dreschel vào năm 1889. Lúc này ông đã có thể cô lập các axit amin từ casein – protein sữa. Cấu trúc chính xác của phân tử được ghi lại sau đó 3 năm. Nghiên cứu về lysine tiếp tục vào năm 1928 khi Vickery và Leavenworth phát hiện nó ở dạng tinh thể, sau đó hoàn thành bởi Fischer và Weigert khi tổng hợp hoàn toàn được nó. Còn một vài câu chuyện vui xoay quanh anh chàng lysine này mình sẽ tiết lộ ở cuối bài nhé!

Lysine hay L-lysine là một axit amin thiết yếu. Có một số axit amin được gọi là “nền tảng của protein”. Chúng vô cùng cần thiết đối với một lượng lớn các chức năng của các cơ quan trong cơ thể, bao gồm sự phát triển và tăng trưởng. Và Lysine là một trong số đó!

Trong số vài trăm axit amin được tìm thấy trong tự nhiên, có 20 axit amin cần thiết cho việc tạo ra protein và tăng trưởng. Và chỉ có 10 trong số 20 axit amin đó có thể được tạo ra bởi cơ thể. 10 loại còn lại được gọi là axit amin “thiết yếu” vì cơ thể con người không thể tự sản xuất mà phải lấy từ nguồn bên ngoài để cung cấp hàng ngày nhằm duy trì sức khỏe. Thiếu hụt axit amin trong thời gian dài gây ra sự suy thoái của các tế bào và có thể dẫn đến các hậu quả lớn. Vì vậy điều then chốt là phải có đủ lượng chất này trong chế độ ăn uống hàng ngày của bạn.

Các axit amin thiết yếu thường là các đồng phân lập thể, có nghĩa là chúng tồn tại trong hai biến thể giống hệt nhau như là các hình ảnh phản chiếu. Có 2 dạng đồng phân là D- và L- của các axit amin này, và dạng L- được sử dụng trong quá trình tổng hợp protein. Do đó, bạn có thể lấy đồng phân dạng L-lysine từ thực phẩm và chất bổ sung hàng ngày. Bởi vậy, hầu hết mọi người gọi axit amin này là “lysine” cho ngắn gọn.

Sau đây hãy cùng mình tìm hiểu kỹ hơn về các tác dụng của Lysine với sức khỏe!

Tác dụng của Lysine với sức khỏe

1. Giúp điều trị bệnh lây lan của mụn rộp (Herpes)

Virus Herpes simplex, còn được gọi là herpes, được phân thành hai loại: herpes loại 1 (HSV-1 hoặc herpes miệng) và herpes loại 2 (HSV-2 hoặc herpes sinh dục). Herpes loại 1 là thường nguyên nhân gây lở loét xung quanh miệng và môi (đôi khi được gọi là mụn nước hoặc vết loét lạnh). HSV-1 cũng có thể gây ra mụn rộp sinh dục, nhưng hầu hết các trường hợp herpes sinh dục do herpes loại 2 gây ra. Người bị nhiễm HSV-2 có thể có vết loét xung quanh bộ phận sinh dục hay trực tràng. Mặc dù ở bệnh do HSV-2 gây ra, vết lở có thể có tại các vị trí khác nhưng thường được phát hiện dưới thắt lưng.

Trên thực tế, có khoảng 67% người dưới 50 tuổi bị nhiễm HSV-1, ngay cả khi họ không bao giờ biểu hiện triệu chứng. Còn đối với HSV-2, 85% người mắc không hề hay biết rằng họ đã mắc bệnh.

Trong một vài nghiên cứu, hầu hết các cá nhân sử dụng L-lysine để điều trị vết loét lạnh thấy rằng nó có hiệu quả (Xem thêm nghiên cứu tại đây ). Một số nghiên cứu thấy rằng Lysine có thể giúp giảm số lượng HSV bùng phát ở người nhiễm. Các chuyên gia đồng ý rằng Lysine không thể ngừng hoàn toàn bệnh nhưng có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất của chúng.

Một nghiên cứu sử dụng kem kết hợp L-lysine với thảo dược và kẽm cho thấy 87% bệnh nhân thấy vết loét lạnh của họ biến mất vào ngày thứ sáu của điều trị. Nếu không được điều trị bằng lysine, những đợt bùng phát này có thể kéo dài tới 21 ngày. Bạn có thể ăn nhiều trái cây và rau cải để tăng lysine, đồng thời ăn ít sô cô la và các loại hạt giàu arginine.

Một trong những lý do khiến Lysine có tác dụng này có thể là cách nó tương tác với arginine – một axit amin khác được sản xuất với số lượng nhỏ trong cơ thể. Arginine đã được chứng minh là làm tăng tỷ lệ sao chép của các tế bào virus herpes và số lượng lớn L-lysine trong cơ thể làm giảm hoạt động của arginine vì chúng hoạt động đối kháng với nhau. Nghĩa là khi lysine cao, arginine được hạ xuống. Do đó, lysine sẽ giúp ngăn sự phát triển của HSV-1

Cùng với virus HSV-1 gây ra các vết loét lạnh, L-lysine có thể giúp làm giảm bớt các mụn rộp sinh dục do HSV-2 gây ra. Mặc dù vẫn chưa có nghiên cứu vẫn chưa rõ ràng.

2. Hỗ trợ trong điều trị ung thư

Một lý do mà nhiều nhà khoa học tìm kiếm phương pháp điều trị ung thư tự nhiên khác cách điều trị thông thường (như hóa trị và xạ trị) là để hạn chế tối đa ảnh hưởng tới các cơ quan khác cũng như giảm nhẹ đau đớn cho bệnh nhân. Thật ngạc nhiên, gần đây đã có những bước tiến lớn trong lĩnh vực này, khi các nhà nghiên cứu khám phá nhiều hơn và nhiều hơn nữa các chất dinh dưỡng có trong thực phẩm của chúng ta ăn có thể làm những gì chúng ta mong muốn – nhắm vào các tế bào ác tính mà không giết chết những tế bào lành tính trong cơ thể.

Trong năm 2007, các nhà khoa học tại Đại học bang Florida đã nghiên cứu ảnh hưởng của “liên hợp lysine” trên các sợi DNA bị hư hại (giống như những loại được tìm thấy trong ung thư). Về cơ bản, chất này có thể xác định được một sợi bị hư hỏng bằng cách xác định “sự phân tách” trong đó (một điểm bị hư hại) và làm cho phần còn lại của sợi bị tách ra (xé toạc). Các tế bào thường không thể sửa chữa thiệt hại này, dẫn đến apoptosis (sự tự chết của tế bào).

Điều hấp dẫn nhất về tiềm năng của phương pháp này là cách nó hoạt động cùng với các loại ánh sáng cụ thể. Khả năng tiêu diệt ung thư của các liên hợp lysine chỉ được kích hoạt khi tiếp xúc với các loại ánh sáng cụ thể, cho phép các nhà nghiên cứu và các bác sĩ có khả năng tiêm hoặc điều trị vào vị trí tập trung nhất của các tế bào ung thư và kích hoạt chúng tại các vị trí có hiệu quả nhất .

Các nhà khoa học đã nhận thấy khoảng 25% đến 90% các tế bào ung thư bị hủy diệt, điều này thật đáng kinh ngạc! (Xem thêm nghiên cứu tại đây )

Lysine oxidase đã được thử nghiệm chống lại các trường hợp ung thư đại trực tràng ở chuột trong năm 2014. Trong nghiên cứu này, việc tiêm lysine oxidase có liên quan đến số lượng tử vong và khối u rắn bị thu hẹp với số lượng đáng kể. Điều này chứng minh đây có thể là một dạng điều trị ung thư đầy hứa hẹn cho ung thư đại trực tràng trong tương lai.

Theo nghiên cứu sơ bộ, ung thư liên quan đến tủy xương, chẳng hạn như bệnh bạch cầu, cũng có thể đáp ứng với L-lysine. Trong một nghiên cứu, tiêm L-lysine giúp ngăn ngừa độc tính gen (tổn thương DNA và RNA) trong các tế bào tiếp xúc với một chất gây ung thư.

3. Giảm nỗi lo âu và các triệu chứng tâm lý khác

Cùng với việc ăn các loại thực phẩm giàu vitamin B, magiê và axit béo omega 3, bạn cũng có thể thử tăng lượng L-lysine của bạn để giảm thiểu sự lo lắng, bồn chồn. Bởi vì Lysine có thể giúp cơ thể hấp thụ canxi, một chất dinh dưỡng có lợi cho người bị lo âu, đây có thể là một trong những cách chính giúp nó điều trị lo âu.

Ngoài việc giúp bạn hấp thụ canxi hiệu quả hơn, L-lysine hoạt động như một chất đối kháng thụ thể serotonin. Có nghĩa là nó liên kết một phần với thụ thể serotonin để ngăn chặn một phần phản ứng lo âu. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu thấy rằng L-lysine giúp giảm đáp ứng lo âu gây căng thẳng, bao gồm cả tiêu chảy.

Phát hiện này đặc biệt quan trọng ở các nước đang phát triển, trong đó chế độ ăn giàu hàm lượng ngũ cốc và thiếu lysine. Người dân ở các vùng này nên ăn nhiều thực phẩm có hàm lượng lysine, vitamin B, magiê và omega-3 để giảm căng thẳng và tiêu chảy. Việc tăng cường chế độ ăn uống của những người sống ở những nước phụ thuộc vào lúa mì có thể giúp giảm cả lo lắng và phản ứng tiêu chảy do căng thẳng.

L-lysine có thể có lợi cho những người bị tâm thần phân liệt, có biểu hiện các triệu chứng nghiêm trọng liên quan đến lo âu. Những nghiên cứu sơ bộ cho thấy bổ sung Lysine cùng với liệu pháp thông thường có thể giúp làm giảm các triệu chứng tiêu cực nói chung của tâm thần phân liệt, mặc dù liều lượng và tác dụng lâu dài vẫn chưa được xác định.

4. Tăng hấp thụ canxi

Tiêu thụ Lysine có liên quan đến sự hấp thụ canxi tốt hơn, một số người tin rằng nó có lợi cho những người có nguy cơ bị loãng xương. Chưa có nghiên cứu nào được thực hiện cho đến nay về mối liên hệ giữa Lysine và loãng xương. Nhưng vì vai trò quan trọng của canxi trong sức khỏe của xương, lysine cho thấy nó có thể là một chất dinh dưỡng có lợi để bổ sung những người có loãng xương.

Trong thực tế, canxi không chỉ tốt cho xương của bạn. Tiêu thụ một lượng canxi thích hợp có liên quan đến duy trì cân nặng hợp lý, phòng chống ung thư, giảm triệu chứng PMS (Hội chứng tiền kinh nguyệt), sức khỏe răng miệng, sức khỏe thần kinh, cơ bắp và phòng ngừa bệnh tiểu đường.

Vận động viên thường dùng Lysine làm chất bổ sung protein để cải thiện hiệu suất tập luyện và thi đấu. Điều này cũng có thể liên quan đến việc L-lysine làm cơ thể tăng hấp thu canxi.

5. Giảm các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường

Một trong những điều khó khăn nhất đối với bệnh nhân bị tiểu đường là tăng nguy cơ nhiễm trùng và các bệnh khác liên quan đến tiểu đường. Trong vài năm qua, nhiều nghiên cứu đã được đưa ra nguyên nhân của các biến chứng tiểu đường là do các sản phẩm cuối cùng của glycation, gọi tắt là AGEs.

Những AGE này là một phần của quá trình lão hóa trong cơ thể ở tất cả mọi người, nhưng chúng có nồng độ rất cao ở những bệnh nhân tiểu đường. Chúng liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe liên quan đến bệnh tiểu đường như để lại biến chứng ở mắt và thần kinh. Các nhà khoa học hàng đầu đang nghiên cứu các liệu pháp liên quan đến việc ngăn chặn AGE với số lượng lớn.

Một trong những lợi ích Lysine mang đến cho bệnh nhân tiểu đường là có thể ngăn chặn việc hình thành AGE bằng cách ngăn chặn đường dẫn cụ thể của glycation dẫn đến những sản phẩm này, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng (Xem thêm nghiên cứu tại đây). Như vậy, việc bổ sung L-lysine thông qua thực phẩm và chất bổ sung hàng ngày có lợi cho những người tiểu đường.

6. Hỗ trợ đường ruột khỏe mạnh

Một vấn đề cực kỳ phổ biến mà hàng triệu người mắc phải, thậm chí nhiều người trong số họ không nhận thức được. Đó là hội chứng ruột bị rò rỉ. Hội chứng rò rỉ ruột (leaky gut syndrome-LGS) là sự gia tăng tính thấm của lớp niêm mạc ruột non tại những chỗ bị viêm gây kích thích các phản ứng quá mẫn đối với thức ăn và hệ tiêu hóa, làm cho các phân tử thức ăn lớn, nội độc tố và kháng nguyên vào thẳng mạch máu và sau đó trở lại gan để giải độc. Điều này gây nên sự quá tải ở gan, khiến cho các chất độc chỉ được xử lý một phần và phần còn lại tích tụ trong mô gan và mô mỡ.

Một dạng L-lysine được gọi là poly-L-lysine gần đây đã được tìm thấy có tác dụng chống viêm trên ruột. Hy vọng này dẫn đến các nghiên cứu sâu hơn về cách axit amin này có thể giúp cải thiện sức khỏe của lớp lót đường ruột và có thể ngăn chặn ruột bị rò rỉ.

Mặc dù không nhất thiết liên quan trực tiếp đến hội chứng ruột bị rò rỉ, Lysine cũng đã được chứng minh tác dụng ngăn chặn viêm tụy, bằng cách ức chế quá trình viêm và tăng hoạt tính oxy hóa.( Xem thêm nghiên cứu tại đây). Tuy nhiên, nó hiệu quả như là một phương pháp phòng ngừa hơn là trị liệu.

7. Tăng cường sự phát triển của trẻ nhỏ

Hormon tăng trưởng được kích thích bởi lysine. Nếu trẻ bị thiếu lysine có thể dẫn tới giảm trí tuệ và chậm phát triển. Như vậy cần bổ sung lysine đầy đủ thông qua thực phẩm hoặc sản phẩm bố sung cho bé.

Nhu cầu lysine hàng ngày

Người lớn trung bình (khoảng 50kg) nên sử dụng từ 800-1500 mg Lysine trong chế độ ăn uống mỗi ngày. Liều khuyến cáo để điều trị bùng phát herpes được đề nghị là bổ sung 1-3 gram mỗi ngày.

Lysine cũng có sẵn ở dạng kem, thường được sử dụng để áp dụng cho các vết loét lạnh.

Lysine là vi chất cơ thể không tự tổng hợp được mà cần được bổ sung qua thực phẩm. Tuy nhiên lysine rất dễ bị phá hủy trong quá trình nấu nướng. Với những người thường xuyên ăn chay, việc thiếu axít amin này rất dễ xảy ra.

Top 10 thực phẩm giàu Lysine nhất

10 loại thực phẩm giàu lysine nhất là:

1. Thịt bò và thịt cừu nạc – 3.582 miligam / 100 gram, 171 %DV
2. Phô mai Parmesan – 3,306 milligram / 100 gram, 157% DV
3. Gà – 3.110 miligam / 100 gram, 148% DV
4. Heo – 2,757 miligram / 100 gram, 131 phần trăm DV
5. Đậu nành rang – 2.634 mg / 100 gram, 125% DV
6. Cá ngừ – 2,590 milligram / 100 gram, 123% DV
7. Tôm – 2,172 milligram / 100 gram, 103% DV
8. Hạt bí ngô  – 1,386 miligam / 100 gram, 66% DV
9. Trứng – 912 mg / 100 gram, 43% DV
10. Đậu trắng – 668 miligram / 100 gram, 32% DV

Người bình thường mỗi ngày cần 1 g lysine. Tuy nhiên, cơ thể không tự tổng hợp được chất này mà phải được cung cấp qua thực phẩm (như lòng đỏ trứng, cá, thịt, các loại đậu và sữa tươi) hoặc bổ sung dưới dạng thuốc hoặc thực phẩm chức năng. Trong khẩu phần ăn của người Việt Nam, lượng ngũ cốc chiếm đến 70-80% nên thường bị thiếu lysine, đặc biệt là những người ăn chay (chủ yếu dùng ngũ cốc và một lượng rất nhỏ rau họ đậu), vận động viên, bệnh nhân bỏng, mụn rộp.

Để cung cấp đủ vi chất này, cần cân đối lại khẩu phần, ăn đủ các thực phẩm như trứng, cá, sữa tươi. Tuy nhiên, lysine trong thực phẩm rất dễ bị phá huỷ trong quá trình đun nấu. Cung cấp lysine qua thuốc là không cần thiết đối với người bình thường. Hơn nữa, việc dùng thuốc phải có sự chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ và tuân thủ đúng các hướng dẫn đó, vì mọi loại dược phẩm khi dùng không đúng đều có thể gây hại. Riêng với lysine, liều lượng quá cao có thể gây chứng căng cơ bụng và bệnh tiêu chảy.

Thực phẩm chức năng bổ sung Lysine

Dưới đây là một số thực phẩm chức năng bổ sung Lysine đang được ưa chuộng nhất hiện nay:

Viên uống L-Lysine NOW

• Thương hiệu thực phẩm chức năng Now Foods của Mỹ
• Sản xuất tại Mỹ
• Chất lượng đảm bảo
• Xuất xứ rõ ràng
• Đóng gói lọ 100 viên hoặc 250 viên
• Hàm lượng: 500mg, 1.000mg
• Mức giá hợp lý

Giá và địa chỉ bán

Viên uống bổ sung L-Lysine Puritan’s Pride

• Thương hiệu thực phẩm chức năng của Mỹ
• Sản xuất tại Mỹ
• Được phân phối chính thức tại Việt Nam
• Hàm lượng 500 mg, 1000 mg
• Ngoài Lysine nó còn có loại chứa thêm arginie, leucine, glycine, methione, valine, cystine…
• Mức giá khá hợp lý

Giá và địa chỉ bán

Bột bổ sung Lysine BioIsland

• Thương hiệu thực phẩm chức năng đến từ Úc
• Sản xuất tại Úc
• Đóng gói dưới dạng bột
• Thành phần: Lysine Hydrochloride: 115mg, Equiv to lysine: 92mg
• Chuyên sử dụng cho trẻ nhỏ từ 7 tháng tuổi đến 5 tuổi
• Mức giá hơi cao

Giá và địa chỉ bán

Tác dụng phụ của Lysine

Bổ sung lysine đã được biết là có thể gây ra một số tác dụng phụ nhỏ, mặc dù tiêu thụ thực phẩm giàu lysine không được chứng minh là có tác dụng tương tự. Những tác dụng phụ này bao gồm đau dạ dày và tiêu chảy. Ngoài ra còn có một báo cáo về bệnh thận liên quan đến chất bổ sung lysine. Vì vậy bệnh nhân bị suy gan, suy thận nên thận trọng và tham khảo ý kiến ​​của bac sỹ trước khi bắt đầu uống bổ sung lysine.

Bởi vì tác dụng của nó đối với bà mẹ mang thai chưa được nghiên cứu nhiều, những người đang mang thai hoặc cho con bú nên tránh dùng bổ sung Lysine.

Trong khi L-lysine có lợi cho những người có nhiều bệnh, thì có bằng chứng cho thấy nó có thể làm tăng tải lượng virus của bệnh nhân HIV. Vì lý do này, những người được chẩn đoán bị nhiễm HIV / AIDS không nên dùng các chất bổ sung L-lysine và chỉ nên tiêu thụ thực phẩm có hàm lượng lysine cao. Về mặt tích cực, các nhà khoa học có thể lợi dụng hiện tượng này để tăng tốc độ thử nghiệm các phương pháp điều trị HIV.

Vài câu chuyện nhỏ xoay quanh lysine

Chất này đã xuất hiện trong một bộ phim rất nổi tiếng. “ Jurassic Park ”, cả quyển truyện viết năm 1990 và bộ phim sản xuất năm 1993. “Lysine contingency” như một cách để ngăn chặn khủng long sống bên ngoài công viên. Các nhà di truyền tạo ra đàn khủng long với cơ thể không tự sản xuất được lysine, nghĩa là hàng ngày chúng phải được cung cấp từ nhân viên chăm sóc lượng thức ăn chứa lysine. Nếu chúng “vượt ngục”, chúng sẽ chết.

(Tất nhiên, L-lysine là một axit amin thiết yếu không được sản xuất trong cơ thể của bất kỳ động vật nào, nhưng vẫn có trong tự nhiên. Tuy nhiên, những chú khủng long không biết điều này)

Lysine cũng là đối tượng của vụ kiện tòa án có giá lớn nhất từ ​​trước đến nay của Mỹ, thu về một khoản thanh toán khổng lồ trị giá 100 triệu đô la và ba giám đốc điều hành bị kết tội. Trường hợp này là chủ đề của “The Informant!” –  bộ phim năm 2009 với sự tham gia của Matt Damon.

Ngoài ra, Sheldon Cooper thể hiện tình yêu dành cho L-lysine khi anh đặt tên nó là “axit amin yêu thích” vào mùa 2, tập 13 của sitcom khoa học, “ The Big Bang Theory ” (The Big Bang Theory là một sitcom Mỹ được sáng lập bởi Chuck Lorre và Bill Prady, cả hai đều có nhiệm vụ là người sản xuất điều hành của chương trình cùng với Steven Molaro. Chương trình lên sóng lần đầu tiên trên CBS vào ngày 24 tháng 9 năm 2007. Vào tháng 3 năm 2017, sê-ri này được thông báo sẽ có thêm hai mùa nữa, nâng tổng số mùa lên mười hai, và sẽ tiếp tục tại mùa truyền hình 2018-2019)

Cuối cùng là đôi điều về L-Lysine mà bạn nên nhớ:

• L-lysine là đồng phân dạng L- của lysine, là dạng được hấp thu bởi cơ thể để tạo ra protein.
• Axit amin thiết yếu này không thể được tạo ra bởi cơ thể con người và phải được tiêu thụ trong thực phẩm và / hoặc dạng bổ sung. Nó cũng được tìm thấy ở dạng kem bôi.
• Việc sử dụng L-lysine phổ biến nhất là trong điều trị virus herpes simplex.
• Lysine có nhiều cơ chế và biến thể khác nhau qua đó nó có thể chống ung thư, giảm kích thước khối u và gây chết tế bào trong các tế bào ung thư mà không gây hại cho các tế bào khỏe mạnh gần đó.
• Các lợi ích khác của L-lysine bao gồm tăng hấp thu canxi, giảm các bệnh liên quan đến bệnh tiểu đường và cải thiện sức khỏe đường ruột.
• Ăn thực phẩm giàu lysine là cách hiệu quả nhất để hấp thu chất dinh dưỡng này và có được những lợi ích L-lysine. Tuy nhiên, lysine rất dễ mất đi trong quá trình chế biến thực phẩm
• Trung bình một người cần 1000mg Lysine mỗi ngày.

Trên đây là toàn bộ những chia sẻ của mình về Lysine mà mình tổng hợp được. Mong rằng những chia sẻ này có ích với bạn. Chúc bạn luôn có một sức khỏe tốt!