Làm thế nào để thoát khỏi nghẹt mũi?
Nghẹt mũi là một tình trạng rất phổ biến. Trong thực tế, hầu hết mọi người đều trải qua một vài lần bị nghẹt mũi. Mặc dù gây phiền nhiễu, nghẹt mũi hiếm khi là một tình trạng nghiêm trọng.
Nghẹt mũi có thể phát triển khi các mạch máu bên trong mũi bị viêm và các mô mũi sưng lên. Chất nhầy quá nhiều cũng có thể gây nghẹt mũi.
Bài viết này sẽ thảo luận các phương pháp điều trị có thể áp dụng cho tình trạng nghẹt mũi.
Mục lục
Cách trị nghẹt mũi đơn giản tại nhà
Một chiếc mũi nghẹt có thể khiến mọi người cảm thấy khủng khiếp. Những người bị nghẹt mũi đều muốn được giải tỏa nhanh chóng để họ có thể thở lại dễ dàng. May mắn thay, có nhiều phương pháp điều trị nghẹt mũi, từ các biện pháp có thể làm tại nhà cho đến thuốc men.
Tắm vòi sen
Tắm nước nóng có thể giúp giảm nghẹt mũi. Hơi nước từ vòi hoa sen có thể giúp chất nhầy chảy ra từ mũi và cải thiện hô hấp. Mặc dù lợi ích của hơi nước có thể không kéo dài, nhưng ít nhất nó sẽ cung cấp sự trợ giúp tạm thời.
Đóng cửa phòng tắm để hơi nước không thể thoát ra ngoài. Sau đó, vặn vòi nước nóng lên. Nếu không thích tắm bồn, bạn có thể tắm vòi hoa sen và hít lấy hơi nước tỏa ra trong phòng tắm.
Thử xịt nước muối
Xịt nước muối có thể giúp giảm viêm mô ở mũi và giảm nghẹt mũi. Nước muối giúp giảm viêm trong mũi và đẩy dịch nhầy cũng như vi khuẩn ra ngoài. Hoặc nếu có bình xịt muối hoặc bơm tiêm đầu tròn, bạn có thể tự pha nước muối.
Đứng trước bồn rửa sao cho đầu mũi hướng xuống dưới bồn. Tư thế này giúp nước chảy ra khỏi mũi dễ hơn.
Từ từ xịt nước muối vào một bên lỗ mũi. Nếu dùng bơm tiêm đầu tròn, bạn có thể bóp một chút để đẩy không khí ra, sau đó nhúng bơm tiêm vào dung dịch muối rồi thả phần đầu tròn ra. Bóp bơm tiêm một lần nữa để nhỏ dung dịch vào lỗ mũi.
Để nước muối chảy hết ra khỏi mũi trước khi xịt một lần nữa.
Dùng nước muối sinh lý 2-3 lần mỗi ngày.
Thuốc xịt chỉ có nước muối không chứa thuốc, vì vậy chúng thường an toàn khi sử dụng trong thai kỳ. Thuốc xịt nước muối có bán tại các hiệu thuốc mà không cần đơn của bác sĩ.
Rửa mũi
Có nhiều thiết bị khác nhau trên thị trường để rửa mũi.
Để rửa mũi, bạn cần có một bình đựng và một lọ nước muối sinh lý. Bạn có thể dùng loại bình xịt dạng phun sương, bình hình củ tỏi (giống như dụng cụ hút mũi có bóng cao su) hay bình neti pot (dạng bình trà nhưng dùng để nhỏ mũi). Nếu không có, bạn có thể dùng tay để đổ nước muối sinh lý vào mũi, mặc dù cách này không dễ đối với những người làm lần đầu.
Nếu dùng chai dạng bóp (bình hình củ tỏi), neti pot hay ống tiêm thì cần nghiêng người về phía bồn rửa hoặc chậu một góc 45 độ. Nghiêng đầu để khi nước muối chảy từ mũi này sang mũi kia sẽ rơi vào đúng chậu. Lưu ý không ngả đầu ra phía sau.
Đặt vòi của bình neti pot hoặc ống tiêm hoặc bình xịt vào một bên cánh mũi như hình minh họa. Bạn há miệng rồi từ từ xịt, rót nước muối vào mũi, nhớ là trong suốt quá trình, chỉ thở bằng miệng, không thở bằng mũi.
Nước muối sẽ chảy từ mũi bên này sang bên kia và có thể là chảy cả trong miệng nhưng đừng lo, bạn sẽ không đau nếu nước chỉ chảy vào họng (muốn vậy phải tuân thủ việc thở bằng miệng).
Xì mũi nhè nhẹ để làm sạch các dịch còn sót trong mũi. Nhắc lại bước 4 với mũi bên kia. Sau khi thực hiện xong cả 2 bên mũi, bạn cần đảm bảo rằng các dịch trong mũi đã được làm sạch kỹ lưỡng. Ngoài ra, các dụng cụ xịt mũi cũng cần được lau sạch và để ở nơi khô ráo, sạch sẽ.
Chườm ấm
Chườm gạc ấm lên mũi. Ngâm khăn trong nước đủ nóng. Sau đó, nằm xuống và chườm khăn lên sống mũi sao cho che phủ xoang nhưng vẫn để hở lỗ mũi. Khi khăn lạnh, bạn nên nhúng khăn lại vào nước nóng.
Có thể sẽ phải nhúng khăn vào nước nóng nhiều lần thì mới thấy hiệu quả nên bạn cần kiên nhẫn. Nên thử chườm ấm khi đang thư giãn, ví dụ như khi đang nghe nhạc hoặc xem tivi. Một số người thêm gừng tươi thái lát vào nước trước khi ngâm khăn.
Thử dầu khuynh diệp
Dầu khuynh diệp được làm từ lá của cây bạch đàn. Dầu đã được sử dụng trong hàng trăm năm vì đặc tính chữa bệnh của nó. Hít dầu có thể làm giảm viêm niêm mạc mũi và giúp thở dễ dàng hơn. Đơn giản chỉ cần đặt một vài giọt dầu vào nồi nước sôi và hít hơi nước.
Dùng dầu bôi ấm ngực. Hầu hết sản phẩm dầu bôi ấm ngực đều chứa tinh dầu bạc hà, khuynh diệp và/hoặc tinh dầu long não – những loại tinh dầu được cho rằng sẽ giúp giảm nghẹt mũi khi hít lấy hơi tinh dầu. Thành phần của dầu có thể giúp giảm cảm giác nghẹt mũi ở một số trường hợp nhưng vẫn chưa đủ bằng chứng cho thấy dầu thoa giúp điều trị triệu chứng cảm lạnh hiệu quả. Bạn có thể sử dụng dầu theo các cách sau để giảm nghẹt mũi:
- Thoa dầu lên cổ họng hoặc ngực trước khi đi ngủ. Vị trí này đủ gần mũi để bạn có thể hít dầu vào khi ngủ và đủ xa để không gây kích ứng mắt.
- Cho dầu vào khăn giấy, sau đó giữ cho khăn giấy gần mũi và hít vào thật sâu.
- Nếu không có sẵn dầu thoa ấm ngực, bạn có thể chấm 1-2 giọt tinh dầu bạc hà dưới mũi. Cách này mang lại hiệu quả tương tự.
Dùng thuốc dị ứng
Trong một số trường hợp, nghẹt mũi là do phản ứng dị ứng. Thuốc dị ứng chứa chất kháng histamine có thể ngăn chặn phản ứng này.
Thuốc kháng histamine đường uống để điều trị dị ứng, như loratadine (Claritin) và cetirizine (Zyrtec). Thuốc kháng histamine có thể giúp vừa giảm nghẹt mũi, vừa giảm các triệu chứng khác như hắt hơi. Nên nhớ rằng một số thuốc kháng histamine có thể gây buồn ngủ. Vì vậy, bạn nên tìm mua loại thuốc không gây buồn ngủ để uống ban ngày và không nên lái xe hay vận hành máy móc cho đến khi quan sát hiệu quả của thuốc kháng histamine với cơ thể.
Sử dụng thuốc thông mũi
Thuốc thông mũi cũng có thể là một lựa chọn để giảm nghẹt mũi. Các thuốc điều trị nghẹt mũi hiện tại trên thị trường chủ yếu là các thuốc cường giao cảm dùng dưới dạng nhỏ mũi, xịt mũi như ephedrin, naphazolin, oxymetazolin, xylometazolin hoặc dùng dưới dạng uống như phenylpropanolamin và pseudoephedrin. Với cơ chế kích thích thụ thể alpha adrenergic ở niêm mạc mũi, thuốc làm co mạch, do vậy giảm phù nề, giảm thoát dịch, tăng thông khí ở mũi, giảm nghẹt mũi, giảm sung huyết mũi.
Thuốc thông mũi có sẵn ở dạng thuốc viên và thuốc xịt mũi. Thuốc xịt mũi có thể hoạt động nhanh hơn vì chúng không cần hấp thụ qua dạ dày. Các loại thuốc này có thể mua ngoài hiệu thuốc mà không cần đơn.
Mặc dù được xếp vào nhóm OTC (nhóm thuốc không cần kê đơn) trong điều trị nghẹt mũi, chảy nước mũi, các thuốc cường giao cảm (kích thích α1 adrenergic) này là nhóm thuốc có rất nhiều nguy cơ tác dụng không mong muốn nghiêm trọng, đặc biệt là nguy cơ trên tim mạch nếu người dùng không lựa chọn đúng hoặc sử dụng bừa bãi. Do tính không chọn lọc trên thụ thể α1, việc kích thích các thụ thể khác của hệ adrenergic có thể gây một số tác dụng không mong muốn như nhức đầu, hồi hộp, kích động, lo lắng, do nguy cơ kích thích thụ thể ß, thuốc có thể gây nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, tăng nhãn áp, do nguy cơ tăng phân hủy glycogen thuốc có thể gây tăng đường huyết, rối loạn lipid máu… Thuốc chống chỉ định cho một số đối tượng như trẻ em dưới 6 tuổi, bệnh nhân tim mạch, tăng huyết áp, bệnh tuyến giáp, đái tháo đường, bí tiểu, bệnh glaucoma. Do vậy, nếu phải sử dụng, nên chọn các thuốc dạng tại chỗ để hạn chế lượng thuốc hấp thu toàn thân, nên chọn các thuốc có tính chọn lọc trên thụ thể α1 để hạn chế nguy cơ tác dụng không mong muốn.
Lưu ý khi sử dụng thuốc kéo dài có nguy cơ quen thuốc và hiện tượng sung huyết hồi ứng, viêm mũi do thuốc sau khi ngừng thuốc. Do vậy, không nên sử dụng thuốc kéo dài quá 3 ngày.
Sử dụng máy tạo độ ẩm
Dùng hơi nước để xoa dịu chứng nghẹt mũi. Hơi ẩm và hơi nóng từ hơi nước sẽ giúp giảm viêm cho bạn dễ thở hơn. Với phương pháp này, bạn có thể áp dụng bao lâu tùy thích, bao gồm việc bật máy tạo độ ẩm liên tục cho đến khi thấy tốt hơn.
Máy tạo độ ẩm bổ sung độ ẩm cho không khí có thể giúp làm giảm chất nhầy và làm dịu đường mũi bị viêm. Tuy nhiên, nếu bạn bị hen suyễn, hãy hỏi bác sĩ trước khi sử dụng máy tạo độ ẩm.
Tắm nước nóng. Đóng cửa phòng tắm để hơi nước không thể thoát ra ngoài. Sau đó, vặn vòi nước nóng lên. Nếu không thích tắm bồn, bạn có thể tắm vòi hoa sen và hít lấy hơi nước tỏa ra trong phòng tắm.
Hít hơi nóng từ nồi nước sôi. Đun sôi nước rồi cẩn thận hứng lấy hơi nước bốc lên. Phải thật cẩn thận để tránh bị bỏng.
Bật máy tạo độ ẩm hoặc máy tạo hơi nước. Cách này đặc biệt hữu ích khi bạn đang ngủ. Luôn tuân thủ theo hướng dẫn vệ sinh máy vì nấm mốc có thể dễ dàng sinh sôi trong máy và khiến triệu chứng nghẹt mũi trở nặng.
Cung cấp đủ nước
Uống nhiều nước giúp làm loãng dịch nhầy trong mũi (nếu có) và khiến dịch nhầy dễ chảy ra ngoài hơn. Độ ẩm được tăng cường cũng giúp xoa dịu hốc mũi đang kích ứng và ngăn ngừa nghẹt mũi.
Một số trường hợp sẽ thấy hiệu quả nếu uống nước ấm khi bị nghẹt mũi. Bạn có thể thử uống trà thảo mộc, nước hầm hoặc súp.
Các phương pháp trị nghẹt mũi khác
Bởi vì nghẹt rất phổ biến, có một loạt các phương pháp thay thế có hiệu quả nhất định. Các phương pháp này bao gồm:
- Cải cay- ăn loại rau cay này được một số người tin rằng sẽ giúp hết nghẹt mũi.
- Bấm huyệt – tạo một áp lực nhẹ vào sống mũi bằng ngón tay cái và ngón trỏ. Đồng thời, với tay kia, ấn lấy các cơ ở hai bên sau gáy.
- Massage mặt -massage nhẹ nhàng bằng ngón tay có thể làm giảm một số triệu chứng.
- Giấm táo – trộn một muỗng cà phê giấm táo vào một cốc nước và uống.
- Trà bạc hà – tinh dầu bạc hà có thể làm giảm sự nghẹt mũi.
Nguyên nhân gây nghẹt mũi
Trong nhiều trường hợp, nghẹt mũi chỉ là một vấn đề tạm thời. Vì vậy, những gì gây ra tình trạng nghẹt mũi này? Một số điều kiện sau đây có thể dẫn đến nghẹt mũi:
Nhiễm virus
Cảm lạnh thông thường do nhiễm virus là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nghẹt mũi. Có một số loại virus có thể gây cảm lạnh, trong đó loại rhinovirus là loại phổ biến nhất.
Ngoài nghẹt mũi, cảm lạnh cũng có thể gây ra hắt hơi, đau họng và ho.
Viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng rất phổ biến. Theo American College of Allergy, Asthma and Immunology, 40 đến 60 triệu người ở Hoa Kỳ có tình trạng này.
Viêm mũi dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một chất thường không gây hại. Các tác nhân phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm phấn hoa, bụi và lông, da thú cưng.
Bên cạnh nghẹt mũi, các triệu chứng có thể bao gồm hắt hơi, sổ mũi và ngứa mắt. Không rõ tại sao một số người bị viêm mũi dị ứng nhưng có tiền sử gia đình bị dị ứng là một yếu tố nguy cơ.
Viêm mũi nghề nghiệp
Viêm mũi nghề nghiệp tương tự như viêm mũi dị ứng. Nó có thể phát triển khi ai đó có phản ứng với một chất trong môi trường làm việc của họ. Các triệu chứng có thể bao gồm nghẹt mũi, ngứa mắt và ho. Những người làm việc xung quanh hóa chất, bụi gỗ và ngũ cốc có thể tăng nguy cơ mắc bệnh viêm mũi nghề nghiệp.
Viêm mũi thai kỳ
Mang thai ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể, và điều đó có thể bao gồm mũi. Khi mang thai, hormone bao gồm progesterone và estrogen tăng. Sự gia tăng hormone cùng với lưu lượng máu tăng lên có thể gây ra sưng màng nhầy bên trong mũi. Các triệu chứng có thể bao gồm nghẹt mũi và hắt hơi.
Viêm mũi thai kỳ có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong thai kỳ. Các triệu chứng thường biến mất ngay sau khi sinh.
Viêm mũi teo
Viêm mũi teo xảy ra khi có sự mỏng và cứng của màng nhầy bên trong mũi. Các mô mỏng làm cho vi khuẩn dễ dàng phát triển hơn và dẫn đến nhiễm trùng. Triệu chứng điển hình là xì ra mủ vàng xanh, kèm theo rất nhiều vảy trong hốc mũi. Các vảy này có mùi rất hôi làm khó chịu những người xung quanh. Người bệnh thường có cảm giác nghẹt mũi thường xuyên mặc dù mũi rất trống và đặc biệt do mất khả năng ngửi nên không biết được mùi hôi phát ra từ mũi mình.
Các triệu chứng kèm theo và khi nào cần đi khám bác sĩ
Trong hầu hết các trường hợp, nghẹt mũi không phải là một nguyên nhân gây lo ngại.
Khi ai đó bị nghẹt mũi, nó có thể đi kèm với các triệu chứng khác. Các triệu chứng thường đi kèm là hắt hơi và chảy mũi. Nghẹt mũi cũng có thể dẫn đến đau đầu ở một số người.
Mặc dù nó có thể không thoải mái, nhưng nghẹt mũi là không có gì phải lo lắng trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, có thể đôi khi tốt nhất là gặp bác sĩ, chẳng hạn như nếu các triệu chứng dường như không biến mất trong vòng 1 tuần.
Lượng thời gian cần thiết để các triệu chứng được cải thiện có thể phụ thuộc vào nguyên nhân nhưng hầu hết mọi người đều khỏi cảm lạnh trong khoảng 10 ngày. Nếu các triệu chứng tiếp tục trong hơn 10 ngày, có lẽ đã đến lúc đi khám bác sĩ.
Biến chứng nghẹt mũi có thể phát triển tùy theo nguyên nhân. Nếu nghẹt mũi là do nhiễm virus, các biến chứng có thể xảy ra bao gồm nhiễm trùng tai, viêm phế quản và viêm xoang .
Các triệu chứng đi kèm cần theo dõi có thể báo hiệu điều gì nghiêm trọng hơn nghẹt mũi bao gồm:
- Có chất nhầy màu xanh lá cây chảy ra từ mũi
- Đau mặt
- Đau tai
- Đau đầu
- Sốt
- Ho
- Tức ngực
Những người có bất kỳ triệu chứng nào ở trên có thể cần gặp bác sĩ để loại trừ nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc bất kỳ biến chứng nào khác.
