Chán ăn là mất cảm giác ngon miệng hoặc mất hứng thú với thức ăn. Khi một số người nghe thấy từ chán ăn, họ nghĩ về chứng rối loạn ăn uống gây chán ăn. Nhưng có sự khác biệt giữa hai tình trạng này.
Chán ăn tâm lý không gây mất cảm giác ngon miệng. Những người mắc chứng chán ăn cố tình tránh thức ăn để không bị tăng cân. Những người mắc chứng chán ăn tâm lý vô tình mất hứng thú với thức ăn. Mất cảm giác ngon miệng thường được gây ra bởi một tình trạng y tế tiềm ẩn.
Mục lục
Nguyên nhân gây cảm giác chán ăn
Vì chán ăn thường là triệu chứng của một vấn đề y tế, hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bạn nhận thấy sự thèm ăn giảm đáng kể. Thực tế thì bất kỳ vấn đề y tế nào cũng có thể dẫn đến mất cảm giác ngon miệng.
Nguyên nhân phổ biến gây mất cảm giác ngon miệng có thể bao gồm:
Tác nhân tâm ý
Có vô số các tác nhân tâm lý có thể là nguyên nhân gây chứng chán ăn. Rất nhiều người lớn tuổi thường bị suy giảm khẩu vị. Nguyên nhân có thể là do các cảm xúc tiêu cực và tâm trạng kém ảnh hưởng, chẳng hạn như sự buồn bã, chán nản, muộn phiền và lo lắng. Bên cạnh đó, áp lực công việc, sự căng thẳng hoặc buồn chán cũng có thể là nguyên nhân gây nên tình trạng biếng ăn.
Chứng rối loạn ăn uống hay còn gọi là chứng chán ăn do tâm thần, có thể phát triển thành tình trạng biếng ăn nói chung. Một người nếu mắc chứng chán ăn tâm thần tiềm ẩn thường tự kiềm chế cơn đói bụng trong vô thức và nhịn ăn để giảm cân. Phụ nữ chính là đối tượng có xu hướng mắc phải tình trạng này nhiều hơn nam giới. Những người mắc tình trạng này thường bị nhẹ cân và cảm thấy sợ hãi mỗi khi lên cân. Đây cũng là chứng bệnh làm tăng nguy cơ gây nên tình trạng suy dinh dưỡng ở người trưởng thành.
Trong giai đoạn trầm cảm, một người có thể mất hứng thú với thức ăn hoặc quên ăn. Điều này có thể dẫn đến giảm cân và suy dinh dưỡng. Nguyên nhân thực sự của việc mất cảm giác ngon miệng không được biết đến. Đôi khi, những người bị trầm cảm có thể ăn quá nhiều.
Ung thư
Ung thư tiến triển có thể gây mất cảm giác ngon miệng, vì vậy không có gì lạ khi những người bị ung thư giai đoạn cuối từ chối ăn uống. Khi bệnh tiến triển, cơ thể của một người bị ung thư giai đoạn cuối bắt đầu bảo tồn năng lượng. Vì cơ thể của họ không thể sử dụng thực phẩm và đồ uống đúng cách, mất cảm giác ngon miệng có thể xảy ra từ sớm. Nếu bạn là người chăm sóc, đừng quá lo lắng nếu người thân chọn không ăn, hoặc chỉ thích các chất lỏng như súp hoặc cháo.
Tác dụng phụ gây ra bởi một số phương pháp điều trị ung thư (xạ trị và hóa trị) cũng có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn. Những người nhận được các phương pháp điều trị này có thể mất cảm giác ngon miệng nếu họ bị buồn nôn, khó nuốt, khó nhai và lở miệng.
Viêm gan C
Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng gan lây lan từ người sang người thông qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh. Nhiễm trùng này là do virus viêm gan C gây ra. Nếu không được điều trị, nó có thể gây tổn thương gan. Tổn thương gan tiến triển có thể gây buồn nôn và nôn, ảnh hưởng đến sự thèm ăn. Nếu bạn cảm thấy chán ăn, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu của bạn để kiểm tra virus viêm gan C. Các loại viêm gan khác cũng có thể gây mất cảm giác ngon miệng theo cách tương tự.
Bệnh về thận
Những người bị suy thận thường sẽ có một tình trạng gọi là urê huyết tăng cao, có nghĩa là có dư thừa protein trong máu. Protein này thường sẽ bị đào thải ra nước tiểu, tuy nhiên, thận bị tổn thương không thể lọc đúng cách. Urê huyết có thể khiến những người bị suy thận cảm thấy buồn nôn và không muốn ăn. Đôi khi có những thực phẩm làm họ muốn tránh xa. Một số người sẽ thấy rằng những thực phẩm họ từng thưởng thức không còn hấp dẫn họ nữa.
Người mắc bệnh giảm năng tuyến thượng thận (bệnh Addison) là bệnh hiếm gặp có ảnh hưởng đến tuyến thượng thận. Cơ thể bị thiếu hụt adrenaline – một loại hormone tiết ra khi con người sợ hãi, căng thẳng cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng ăn không ngon. Bệnh thường bị nhầm lẫn với một số bệnh khác có cùng triệu chứng như mệt mỏi, yếu cơ, chán ăn, khát nước liên tục.
Suy tim
Những người bị suy tim cũng có thể bị mất cảm giác ngon miệng. Điều này là do những người suy tim có ít lưu lượng máu đến hệ thống tiêu hóa, gây ra vấn đề về tiêu hóa. Điều này có thể làm cho bụng dạ cảm thấy khó chịu và không có cảm giác thèm ăn.
HIV/AIDS
Mất cảm giác ngon miệng cũng là một triệu chứng phổ biến của HIV / AIDS . Có nhiều lý do khác nhau để mất cảm giác ngon miệng với HIV và AIDS. Cả hai có thể gây ra vết loét đau trên miệng và lưỡi. Vì đau, một số người giảm lượng thức ăn hoặc mất hoàn toàn ham muốn ăn.
Buồn nôn do AIDS và HIV cũng có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn. Buồn nôn cũng có thể là tác dụng phụ của một loại thuốc dùng để điều trị HIV và AIDS. Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn bị buồn nôn hoặc chán ăn sau khi bắt đầu điều trị. Bác sĩ có thể kê toa một loại thuốc riêng để giúp bạn đối phó với chứng buồn nôn.
Bệnh Alzheimer
Ngoài các triệu chứng khác, một số người mắc bệnh Alzheimer (AD) cũng bị mất cảm giác ngon miệng. Mất cảm giác ngon miệng ở những người bị AD có một số giải thích. Một số người mắc chứng Alzheimer khiến họ chán nản, mất hứng thú với thức ăn. Bệnh này cũng có thể gây khó khăn cho mọi người khi có cơn đau. Do đó, những người bị đau miệng hoặc khó nuốt có thể mất hứng thú với thức ăn.
Sự thèm ăn giảm cũng phổ biến với AD vì bệnh làm tổn thương vùng dưới đồi, là khu vực của não điều chỉnh cơn đói và thèm ăn. Sự thay đổi khẩu vị có thể bắt đầu phát triển nhiều năm trước khi chẩn đoán và trở nên rõ ràng hơn sau khi chẩn đoán.
Mất cảm giác ngon miệng cũng có thể xảy ra nếu một người bị AD không hoạt động hoặc không đốt cháy đủ lượng calo trong suốt cả ngày.
Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc điều trị có thể gây nên tình trạng suy giảm khẩu vị. Các loại thuốc này bao gồm loại chất gây nghiện như cocain, heroin và amphetamine, cùng với một số loại thuốc kê theo toa khác. Những loại thuốc kê toa có thể gây chứng chán ăn bao gồm: một vài loại thuốc kháng sinh, codein, morphine, thuốc hóa trị.
Mẹo để có chế độ dinh dưỡng phù hợp
Chán ăn hoặc ăn không ngon miệng có thể gây ra các hậu quả như giảm cân không chủ ý và suy dinh dưỡng. Mặc dù bạn có thể không cảm thấy đói hoặc muốn ăn, nhưng điều quan trọng là phải cố gắng duy trì cân nặng khỏe mạnh và cung cấp dinh dưỡng tốt cho cơ thể. Nếu chứng biếng ăn của bạn do tình trạng sức khỏe đặc thù như bệnh ung thư hoặc một dạng bệnh mãn tính gây ra, bạn sẽ khó có thể lấy lại khẩu vị ban đầu. Tuy nhiên, việc tạo không khí vui vẻ khi dùng bữa, như ăn cùng với gia đình và bạn bè, tự nấu các món ăn ưa thích, cũng có thể giúp bạn phần nào kích thích sự thèm ăn. Ngoài ra, những bài tập cường độ nhẹ cũng có thể giúp bạn tăng cường khẩu vị ngon miệng.
Dưới đây là một số mẹo để luyện tập suốt cả ngày khi cảm giác thèm ăn của bạn thấp:
- Ăn 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa ăn lớn có thể khiến bạn no quá nhanh.
- Theo dõi thời gian trong ngày khi bạn cảm thấy đói nhất.
- Ăn nhẹ bất cứ khi nào bạn đói. Chọn đồ ăn nhẹ có nhiều calo và protein, chẳng hạn như trái cây khô, sữa chua, các loại hạt và bơ hạt, pho mát, trứng, protein, thanh granola, và bánh pudding.
- Ăn trong môi trường xung quanh dễ chịu khiến bạn cảm thấy thoải mái.
- Ăn thức ăn mềm, như khoai tây nghiền hoặc sinh tố, nếu bạn chán ăn là do đau.
- Giữ đồ ăn nhẹ yêu thích của bạn trên tay để bạn có thể ăn trên đường đi.
- Thêm gia vị hoặc nước sốt để làm cho thực phẩm hấp dẫn hơn và lượng calo cao hơn.
- Uống chất lỏng giữa các bữa ăn để chúng không làm bạn no khi bạn đang ăn.
- Gặp gỡ với một chuyên gia dinh dưỡng để tạo ra một kế hoạch bữa ăn phù hợp với bạn.
Khi nào cần liên lạc với bác sĩ
Thỉnh thoảng mất cảm giác ngon miệng không phải là một nguyên nhân gây lo ngại. Gọi cho bác sĩ nếu chán ăn gây giảm cân đáng kể hoặc nếu bạn có dấu hiệu dinh dưỡng kém, chẳng hạn như:
- Luôn cảm thấy mệt mỏi
- Đau đầu
- Chóng mặt
Dinh dưỡng kém khiến cơ thể bạn khó hoạt động tốt hơn. Ngoài ra, thiếu thực phẩm cũng có thể gây mất khối lượng cơ bắp.
Vì các bệnh khác nhau có thể làm giảm sự thèm ăn, bác sĩ có thể hỏi một số câu hỏi liên quan đến sức khỏe hiện tại của bạn. Chúng có thể bao gồm các câu hỏi như:
- Bạn hiện đang dùng bất kỳ loại thuốc nào không?
- Có những thay đổi gần đây về cân nặng của bạn?
- Mất cảm giác ngon miệng của bạn là một triệu chứng mới hay cũ?
- Có sự kiện nào trong cuộc sống của bạn hiện đang làm bạn khó chịu không?
Các xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán một vấn đề y tế tiềm ẩn có thể bao gồm xét nghiệm hình ảnh (X-quang hoặc MRI) cho biết hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể bạn. Xét nghiệm hình ảnh có thể phát hiện ra khối u. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra chức năng gan và thận của bạn.
Nếu bạn có dấu hiệu suy dinh dưỡng, bạn có thể cần nhập viện và nhận chất dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch.
Chứng chán ăn
Khắc phục chứng chán ăn hoặc ăn không ngon miệng thường liên quan đến việc điều trị nguyên nhân cơ bản. Bác sĩ của bạn có thể đề nghị làm việc với một chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký để được tư vấn về kế hoạch bữa ăn và dinh dưỡng hợp lý. Bạn cũng có thể nói chuyện với bác sĩ về việc sử dụng steroid đường uống để giúp kích thích sự thèm ăn của bạn.
Leave a Comment