Mục lục
Mụn đầu đen là gì?
Mụn đầu đen còn gọi là mụn trứng cá ở dạng hở (Open Comedones). Loại mụn này thường xuất hiện ở mũi, trán, cằm và có khi ở hai bên má… những nơi có lỗ chân lông to. Da nhờn sẽ dễ bị mụn đầu đen “tấn công” hơn các loại da khác.
Khi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ nhưng bị tắc nghẽn bởi bụi bẩn, tế bào chết,.. sẽ gây ra mụn. Những hạt mụn lấm tấm đen trên mũi chúng ta chính xác là sợi bã nhờn. Các sợi bã nhờn có melanin khi bị oxy hoá bởi môi trường và bụi bẩn sẽ chuyển thành màu đen ở phần đầu mụn. Vì vậy mà loại mụn này được gọi là mụn đầu đen. Mụn đầu đen khác với mụn đầu trắng, đó cũng là một loại mụn do tắc lỗ nang lông nhưng loại mụn này không tiếp xúc với không khí bên ngoài nên có màu trắng.
Mụn đầu đen rất phổ biến và thường xuất hiện trên khuôn mặt, đặc biệt là mụn đầu đen ở mũi. Đôi khi, chúng có thể xuất hiện trên lưng, ngực, cổ, cánh tay hoặc vai, có nhiều nang lông ở khu vực này.
Mụn đầu đen rất dễ thấy trên da mặt. Chúng là những nốt mụn nhỏ hơi nhô trên bề mặt da và thường có màu tối. Mụn đầu đen thường không gây đau nhức hoặc sưng đỏ lên như mụn bọc (mụn mủ). Nhưng nếu bạn nặn mụn đầu đen, chúng có thể tiến triển nặng hơn gây viêm nhiễm và trở thành mụn bọc hoặc mụn mủ.
Tại Hoa Kỳ (Mỹ) mụn trứng cá là một bệnh nhiễm trùng da ảnh hưởng đến 50 triệu người. Xử lý mụn đầu đen đúng cách có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của mụn trứng cá nghiêm trọng hơn.
Vài sự thật về mụn đầu đen
- Mụn đầu đen có màu đen phần lớn bởi sự oxy hóa melanin.
- Bóp hoặc chà tại mụn đầu đen có thể làm cho chúng tồi tệ hơn.
- Để giảm mụn đầu đen, tránh các sản phẩm chăm sóc da chứa dầu, cồn, môi trường ẩm ướt, quần áo chật.
- Chúng có xu hướng xuất hiện khi tăng hormone dẫn đến tăng sản xuất bã nhờn, một chất nhờn tạo bởi bởi các tuyến dưới da.
Xem thêm: Mụn trứng cá là gì? Nguyên nhân, phân loại và cách trị mụn trứng cá
Nguyên nhân của mụn đầu đen
Một số yếu tố có thể làm tăng cơ hội phát triển mụn đầu đen bao gồm:
Tuổi tác và thay đổi nội tiết tố là hai yếu tố quan trọng
Giống như các triệu chứng khác của mụn trứng cá, mụn đầu đen thường phổ biến nhất ở tuổi dậy thì, khi sự thay đổi nồng độ hormone gây ra sự tăng đột biến sản xuất bã nhờn. Tuy nhiên, chúng có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, ở cả nam và nữ, thông thường gặp ở nữ nhiều hơn.
Androgen, hormone sinh dục nam, kích hoạt sự tiết bã nhờn nhiều hơn và tăng nguy cơ mắc mụn. Cả bé trai và bé gái đều trải qua giai đoạn tăng nồng độ androgen cao hơn trong tuổi dậy thì..
Sau tuổi dậy thì, thay đổi hormone liên quan đến kinh nguyệt, mang thai, và việc sử dụng ngừa thai thuốc cũng có thể có nguy cơ mọc mụn đầu đen ở phụ nữ.
Sản xuất quá mức các tế bào da có thể gây ra mụn đầu đen
Yếu tố môi trường là một trong những nguyên nhân chính gây ra mụn đầu đen (nhất là ở những vùng khí hậu nóng, ẩm). Sinh hoạt trong môi trường nhiều khói bụi và các yếu tố ô nhiễm, da chúng ta sẽ đổ nhiều mồ hôi. Chất nhờn cũng vì thế tiết ra nhiều hơn. Khi vệ sinh da không kỹ, lỗ chân lông sẽ bị bị tắc và gây ra mụn.
Các yếu tố khác
- Mặc quần áo quá chật gây bít tắc lỗ chân lông
- Đổ mồ hôi nhiều
- Sử dụng dao cạo râu
- Một số tình trạng sức khỏe, chẳng hạn như căng thẳng kéo dài, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) và hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS): Thường xuyên lo lắng, căng thẳng cũng khiến da đổ nhiều mồ hôi và tăng tiết dầu, khiến mụn đầu đen dễ dàng xuất hiện.
- Thuốc đẩy nhanh tốc độ thay tế bào mới
- Sử dụng một số loại thuốc như Lithium và Steroid có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông, dẫn đến tình trạng mụn đầu đen xuất hiện.
- Chế độ ăn uống, sinh hoạt: Việc ăn quá nhiều thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ sẽ khiến da tăng sản xuất bã nhờn, gây ra mụn đầu đen.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, vệ sinh kém không trực tiếp gây ra mụn đầu đen. Chà xát hoặc nặn mụn quá mức có thể dẫn đến tình trạng tồi tệ hơn.
Triệu chứng của mụn đầu đen
Triệu chứng chính là tổn thương nhỏ, sẫm màu, thường là màu đen. Mụn đầu đen là một loại của mụn trứng cá, nhưng được gây ra bởi lỗ chân lông mở, chúng khác một số loại mụn trứng cá khác.
Mụn đầu đen không viêm. Điều này có nghĩa là chúng không bị nhiễm trùng và chúng sẽ không gây đau đớn và khó chịu giống như mụn nhọt và mụn mủ.
Mụn đầu đen có kết cấu nổi lên nhưng chúng phẳng hơn mụn nhọt.
Sự thay đổi về ngoại hình gây ra bởi mụn đầu đen có thể dẫn đến tự ti, mặc cảm ngại giao tiếp hoặc rối loạn tâm lý ở một số bệnh nhân.
Sợi bã nhờn khác mụn đầu đen
Sebaceous filaments, hay sợi bã nhờn thì là một hiện tượng hết sức bình thường của da, nhất là ở những người có làn da dầu.
Sợi bã nhờn thường xuất hiện ở vùng trung tâm gương mặt, vùng mà hầu hết ở những người da dầu là nơi tập trung nhiều lỗ chân lông to nhất. Trong các lỗ chân lông này, chúng ta có dầu nhờn từ tuyến bã nhờn, có vảy da chết, vi khuẩn,…kèm theo đó là 10-30 lớp tế bào sừng bao bọc, từ đó hình thành nên sợi bã nhờn. Hỗn hợp này thường có màu trắng ngà/màu vàng/xám và thường ở dạng mềm nằm tương đối phẳng trên bề mặt da chứ không cứng và trồi lên rõ rệt như mụn đầu đen.
Bản chất của 2 khái niệm này khá giống nhau, tuy nhiên vì mụn đầu đen là một dạng mụn trứng cá, nên nếu chữa trị hiệu quả, chúng có thể biến mất vĩnh viễn khỏi da. Còn sợi bã nhờn thì lại là một phần rất bình thường của da, khi chúng được lấy đi, tuyến bã nhờn sẽ tiếp tục sản sinh thêm dầu, lỗ chân lông lại được làm đầy, và sợi bã nhờn lại tiếp tục xuất hiện trở lại, nhiều khi nhanh tới mức chỉ trong vòng 24 tới 48 tiếng đồng hồ.
Chẩn đoán mụn đầu đen
Hầu hết, mụn đầu đen không cần đi khám bác sĩ trừ khi đã có mụn trứng cá nghiêm trọng. Bác sĩ có thể dễ dàng xác định và chẩn đoán mụn đầu đen.
Cách trị mụn đầu đen
Hầu hết mọi người xử lý mụn đầu đen tại nhà mà không cần gặp bác sĩ, nhưng một số hoạt động có thể làm cho chúng tồi tệ hơn hoặc kích hoạt một loại mụn nghiêm trọng hơn.
Có nhiều phương pháp và mâu thuẫn về cách điều trị mụn đầu đen, vì vậy bạn cần tuân thủ những phương pháp xử lý mụn đầu đen đúng.
Làm sạch da
Làm sạch da nhẹ nhàng có thể giúp trị mụn đầu đen, miễn là sữa rửa mặt được sử dụng không làm khô da quá mức.
Tẩy tế bào chết là một trong những cách trị mụn đầu đen đơn giản mà hiệu quả cao. Hành động này sẽ lấy đi lớp tế bào chết tích tụ trên bề mặt da, giúp lỗ chân lông thông thoáng. Có 2 cách tẩy tế bào chết: Tẩy tế bào chết cơ học và tẩy tế bào chết hoá học.
Đối với dạng cơ học, phần da chết sẽ được làm sạch bằng cách chà sát bằng bàn chải hoặc các sản phẩm tẩy tế bào chết dạng hạt nhỏ li ti. Bạn nên tránh việc chà xát quá mạnh vì có thể làm tổn thương da, khiến tình trạng da trở nên tồi tệ hơn. Nếu đang bị mụn, bạn chỉ nên tẩy tế bào chết vật lý 1 lần/ tuần.
Bạn cũng có thể áp dụng phương pháp tẩy tế bào chết hoá học với Glycolic acid, Salicylic hoặc lột da kiểu hoá học. Tẩy tế bào chết AHA (alpha-hydroxy-acids) hay BHA (beta hydroxy acids) được các chuyên gia da liễu chứng minh là rất hiệu quả trong việc trị mụn đầu đen. Cách thức hoạt động của BHA là thâm nhập sâu vào da, lấy đi bụi bẩn, da chết và giúp lỗ chân lông được thông thoáng.
Chọn lựa loại tẩy tế bào chết phù hợp: Sử dụng các loại tẩy tế bào chết đặc biệt để tẩy da chết nhẹ nhàng cho mặt có thể giúp bạn. Hãy tìm những loại không có mùi thơm, dành cho da nhạy cảm và tránh bất cứ thứ gì làm cho da bạn quá khô. Bạn có thể nhận thấy da khô nếu sau khi rửa mặt da bạn căng khô khó chịu. Đừng quên sử dụng toner sau mỗi lần rửa mặt. Toner sẽ lấy đi mọi chất bẩn tích tụ sân bên trong. Ngoài ra nó còn có công dụng se khít lỗ chân lông, cân bằng độ ẩm, cho da khỏe mạnh
Mặc dù điều quan trọng là làm khô da bằng cách giảm sản xuất dầu quá mức, sản phẩm làm khô da quá nhiều có thể làm cho vấn đề tồi tệ hơn do kích thích sản xuất thêm dầu của các tuyến.
Trang điểm và mỹ phẩm: Tốt nhất là hạn chế trang điểm
Sử dụng các sản phẩm không gây mụn ( mà bạn có thể thấy trên nhãn là non-comedogenic) để không làm tắc nghẽn lỗ chân lông thay vào đó sẽ giữ cho lỗ chân lông thông thoáng và giảm sự tích tụ của tế bào da chết. Bạn cũng không nên chọn các loại mỹ phẩm chứa dầu, điều này làm nặng hơn tình trạng mụn của bạn. Hạn chế trang điểm để che mụn. Nếu bắt buộc phải trang điểm, nên tẩy trang kỹ và dùng kem chống nắng. Chỉ có nước tẩy trang mới thực sự làm sạch hết lớp kem phấn trên mặt.
Điều trị theo toa
Axit Azelaic, axit salicylic, và benzoyl peroxide có sẵn ở cả hai dạng kê đơn và không kê đơn (OTC) cho mụn trứng cá không viêm. Đây là những phương pháp điều trị tại chỗ, bôi trực tiếp lên da. Nếu các thuốc trên không hiệu quả, bạn nên đi đến các phòng khám da liễu để sử dụng loại thuốc mạnh hơn.
Các loại thuốc kê đơn có chứa vitamin A, chẳng hạn như tretinoin, tazarotene và adapalene, có thể được kê toa để ngăn chặn sự tắc nghẽn lỗ chân lông và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da.
Đối với một số trường hợp, bác sĩ da liễu có thể sử dụng một công cụ đặc biệt để nặn mụn đầu đen hoặc công cụ khác có bề mặt thô ráp để loại bỏ những vết bẩn gây tắc nghẽn lỗ chân lông.
Tuy nhiên, hầu hết mọi người không tìm kiếm các phương pháp điều trị này cho đến khi mụn của họ trở nên tồi tệ hơn và trở thành một dạng nhiễm trùng hoặc nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như mụn nhọt. Có lẽ tốt nhất là nhờ một chuyên gia chăm sóc da loại bỏ mụn đầu đen nếu chúng trở nên khó chịu.
Điều trị bệnh lý
Bất kỳ vấn đề về da nào khác, chẳng hạn như bệnh chàm hoặc bệnh hồng ban, có thể làm cho việc điều trị mụn đầu đen khó khăn hơn một chút. Tình trạng này nên được điều trị trước khi mụn vì điều trị thành công có thể dẫn đến cải thiện mụn đầu đen.
Nghỉ ngơi và thư giãn
Nghỉ ngơi đầy đủ và tránh căng thẳng cũng có thể giúp ích, vì căng thẳng có thể kích hoạt sản xuất bã nhờn. Tập thể dục có thể giúp giảm căng thẳng. Do đó, bạn nên tập thể dục hàng ngày.
Thực phẩm
Nghiên cứu chưa xác nhận rằng việc cắt bỏ khoai tây chiên hoặc sô cô la sẽ làm giảm mụn trứng cá hay không, nhưng chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh với nhiều trái cây và rau quả tươi có lợi cho sức khỏe tổng thể. Nó có thể làm giảm nguy cơ tổn thương da bị nhiễm trùng.
Những phương pháp cần tránh
Thay đổi nội tiết tố có thể dẫn đến mụn đầu đen nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ hoặc làm cho tình trạng này tồi tệ hơn.
Nặn
Mụn đầu đen thường ở lại trên da rất lâu, đó là lý do vì sao bạn luôn muốn nặn để nó hết nhanh hơn. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn đang tự hỏi nặn mụn đầu đen ở mũi có tốt không thì các chuyên gia khuyên rằng không nên nặn mụn. Do tình trạng lỗ chân lông bị tắc nghẽn, nếu không chăm sóc và điều trị đúng cách thì nguy cơ bị viêm nhiễm và phát triển thành mụn viêm rất có thể xảy ra. Vì vậy, nếu chúng ta tự ý nặn mụn, đặc biệt nếu nặn mụn bằng móng tay sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ xấu.
Bàn tay của chúng ta là vị trí thường xuyên tiếp xúc với nhiều nguồn vi khuẩn. Nếu nặn mụn đầu đen bằng cách này sẽ khiến vi khuẩn tấn công trực tiếp vào ổ nang lông gây nên tình trạng viêm nặng hơn.
Xông hơi
Xông hơi từ lâu đã được khuyến cáo là phương pháp điều trị mụn đầu đen, trên cơ sở nó giúp “mở lỗ chân lông”. Tuy nhiên, điều này chưa được xác nhận bởi các nghiên cứu. Một số người cho rằng nó làm cho vấn đề tồi tệ hơn.
Chà xát
Điều này có thể làm trầm trọng thêm vấn đề. Tẩy tế bào chết loại bỏ bã nhờn. Các tuyến bã nhờn sau đó làm việc nhiều hơn để thay thế bã nhờn, dẫn đến tắc nghẽn nhiều hơn và nguy cơ bị viêm mụn. Do đó, bạn hãy chọn loại tẩy da chết dịu nhẹ phù hợp với loại da của bạn.
Lấy mụn đầu đen
Với các mụn đầu đen vừa mới hình thành thì bạn có thể sử dụng các sản phẩm lấy mụn đầu đen dạng miếng dán, gel lột, v.v. Còn với những mụn đầu đen già cỗi mọc sâu trong lỗ chân lông thì chỉ có nặn bằng tay mới đủ mạnh để kéo chúng ra ngoài. Tuy nhiên bạn nhớ đeo găng tay để tránh nhiễm trùng nhé. Sau khi nặn xong, lau mặt thật sạch bằng nước muối sinh lý để tránh nhiễm trùng. Sau đó bạn dùng miếng bông cotton loại siêu mỏng thấm đẫm nước hoa hồng rồi đắp lên mặt trong khoảng 5 – 10 phút để se lỗ chân lông và xoa dịu làn da.
Cần thận trọng khi sử dụng các phương pháp này vì nó có thể gây nhiễm trùng.
Trang điểm và mỹ phẩm
Tránh sản phẩm trang điểm gốc dầu và các sản phẩm chăm sóc da chứa dầu
Các yếu tố kích hoạt môi trường khác cần tránh là:
- Môi trường ẩm ướt
- Quần áo bó sát da
- Sản phẩm chăm sóc da có cồn, vì những thứ này cũng có thể làm căng và khô da
- Hydrogen peroxide (nước oxi già): Điều này đã được khuyến cáo cho mụn trứng cá. Nó có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá nhưng nó cũng là một sản phẩm có thể làm khô và kích ứng da. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa quyết định về việc có nên sử dụng nó hay không vì những tác dụng phụ của nó.
Phương pháp điều trị dựa trên thực vật
Phương pháp điều trị dựa trên thực vật thường được khuyến nghị cho mụn trứng cá và một số nghiên cứu đang được tiến hành. Cây trà, húng tây, nha đam và dầu hoa hồng đều có thể mang lại lợi ích kháng khuẩn để ngăn ngừa mụn khỏi bị nhiễm trùng. Cần nhiều nghiên cứu thêm.
Chế độ sinh hoạt cho người bị mụn đầu đen
Rửa mặt thường xuyên
Bạn cần phải rửa mặt hai lần một ngày với sữa rửa mặt, buổi sáng sau khi thức dậy và buổi tối trước khi đi ngủ để loại bỏ sự tích tụ dầu và bụi bặm trên da. Đừng nên rửa mặt nhiều hơn 2 lần mỗi ngày, điều này có thể gây kích ứng da và làm khô da, tạo điều kiện cho mụn phát triển nặng hơn. Bạn nên sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ, không làm da bạn bị đỏ hoặc kích ứng. Bên cạnh đó, đừng quên rửa mặt với nước sạch ngay sau khi ăn những thực phẩm có nhiều dầu như bánh pizza hoặc đồ chiên.
Gội đầu thường xuyên
Vì nếu có dầu thừa và bụi bặm đọng lại trên tóc bạn, nó sẽ góp phần vào việc làm tắc lỗ chân lông.
Bất kỳ sản phẩm nào có chứa dầu cũng có thể làm bạn bị nổi mụn đầu đen
Bạn nên sử dụng các loại mỹ phẩm trang điểm, nước tẩy trang, và kem chống nắng không chứa dầu để tránh làm tình trạng mụn nặng hơn.
Bạn nên tẩy tế bào chết cho da mỗi tuần 1 lần và đắp mặt nạ dưỡng ẩm 2 lần 1 tuần
Điều này sẽ giúp cung cấp độ ẩm cho da, giảm dầu nhờn và giảm mụn đầu đen. Đồng thời bạn nên chọn những sản phẩm dành cho da nhạy cảm để tránh làm cho da bị kích ứng.
Tóm lại
Mụn đầu đen là một dạng mụn trứng cá nhẹ, có xu hướng tự khỏi khi cơ thể điều chỉnh phù hợp các hormone sau tuổi dậy thì. Có thể mất nhiều thời gian để tự giải quyết mụn đầu đen và chúng có thể tồn tại trong nhiều năm. Hãy chăm sóc da đúng cách, ăn uống lành mạnh, tập thể dục hàng ngày và giữ tinh thần thoải mái là phương châm chống lại các loại mụn cứng đầu.
Nếu tình trạng nặng hơn, hãy đi gặp bác sĩ da liễu.
