Cha mẹ – đặc biệt là những người cận thị và đeo kính trong suốt thời thơ ấu – thường quan tâm đến các nguyên nhân gây ra cận thị và liệu con cái của họ có bị cận thị hay không.
Nếu điều này nghe có vẻ giống bạn, hãy cố gắng đừng quá lo lắng.
Cận thị là một tật khúc xạ phổ biến. Nó có thể điều trị bằng kính mắt hoặc kính áp tròng (và phẫu thuật LASIK hoặc phẫu thuật thị lực khác, một khi con bạn lớn lên đủ tuổi thực hiện phẫu thuật), và nó không hoàn toàn di truyền.
Ngoài ra, cận thị thường không ảnh hưởng đến kết quả học tập của trẻ hoặc kìm nén sự phát triển của trẻ. Trên thực tế, có bằng chứng cho thấy trẻ em bị cận thị có xu hướng hoạt động tốt hơn ở trường so với các em có thị lực bình thường, viễn thị hoặc loạn thị.
Mục lục
Nguyên nhân gì gây ra cận thị ở trẻ em?
Mặc dù lý do chính xác khiến một số trẻ bị cận thị và những trẻ khác hiện chưa có nghiên cứu đầy đủ, nhưng có vẻ như di truyền là một yếu tố, nhưng không phải là duy nhất.
Có phải mọt sách dễ bị cận thị hơn những đứa trẻ khác? Một số nhà nghiên cứu và bác sĩ mắt nghĩ như vậy, nhưng bằng chứng không rõ ràng.
Nói cách khác, nếu cả hai cha mẹ đều bị cận thị thì nguy cơ con cái của họ cũng sẽ bị cận thị cao hơn. Nhưng bạn không thể dự đoán ai sẽ bị cận thị chỉ bằng cách nhìn vào phả hệ của họ.
Một số nhà nghiên cứu nghĩ rằng tập trung mắt quá lâu do đọc quá nhiều hoặc cầm một cuốn sách hoặc nhìn vào tivi, máy tính quá gần mắt trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ cận thị ở trẻ em. Nhưng không ai biết chắc chắn liệu điều này có đúng không. Thực tế thì có những trẻ em tiếp xúc với máy tính nhiều nhưng vẫn không bị cận thị.
Nguyên nhân chính xác (hoặc nguyên nhân) của cận thị có thể vẫn còn là một bí ẩn, nhưng các nhà nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra một điều về sự tiến triển của cận thị rất thú vị: kính thông thường và kính áp tròng đã được kê đơn trong nhiều năm để điều chỉnh cận thị thực sự có thể làm tăng nguy cơ làm tình trạng cận thị xấu đi trong suốt thời thơ ấu.
Nhiều người trong số các nhà nghiên cứu này đang nghiên cứu thiết kế loại kính mới để xem liệu họ có thể phát triển kính gọng hoặc kính áp tròng có thể ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến triển của cận thị ở trẻ em.
Làm thế nào để giảm nguy cơ cận thị cho con bạn?
Điều này nghe có vẻ khó hiểu, nhưng có lẽ một trong những điều tốt nhất để nói với con bạn để giảm nguy cơ cận thị là “Đi ra ngoài và chơi đi con!”
Một số nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng dành nhiều thời gian ngoài trời có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm giảm sự tiến triển của cận thị ở trẻ em.
Trong nghiên cứu cận thị Sydney, các nhà nghiên cứu ở Úc đã đánh giá tác động của thời gian ở ngoài trời đối với sự phát triển và tiến triển của cận thị ở trẻ 6 tuổi và 12 tuổi được chọn ngẫu nhiên từ 51 trường học ở Sydney. Trẻ em 12 tuổi dành nhiều thời gian ở ngoài trời ít bị cận thị vào cuối thời gian nghiên cứu hai năm so với những đứa trẻ khác trong nghiên cứu – ngay cả sau khi điều chỉnh lượng đọc, cận thị của cha mẹ và dân tộc. Trẻ em thực hiện nhiều công việc tiếp xúc mắt gần nhất và dành ít thời gian ngoài trời nhất có tỷ lệ cận thị trung bình cao nhất.
Các nhà nghiên cứu tại Đài Loan đánh giá hiệu quả của hoạt động ngoài trời trong giờ nghỉ học đối với nguy cơ cận thị và tiến triển ở học sinh tiểu học. Trẻ em tham gia vào nghiên cứu kéo dài một năm dao động từ 7 đến 11 tuổi và được lựa chọn từ hai trường học gần đó nằm ở khu vực ngoại ô phía nam Đài Loan. Tổng cộng có 333 trẻ em từ một trường được khuyến khích ra ngoài hoạt động ngoài trời trong giờ ra chơi, trong khi 238 trẻ từ trường khác không tham gia vào chương trình “giải lao ngoài lớp học” (ROC) đặc biệt. Khi bắt đầu nghiên cứu, không có sự khác biệt đáng kể giữa hai nhóm trẻ liên quan đến tuổi tác, giới tính và tỷ lệ cận thị (48% so với 49%). Nhưng sau một năm, những đứa trẻ ở trường dành thời gian ra ngoài trong giờ ra chơi có tỷ lệ cận thị mới thấp hơn đáng kể so với những đứa trẻ ở trường không khuyến khích hoạt động bên ngoài trong giờ ra chơi (8.4 % so với 17.6 %). Cũng có sự tiến triển trung bình thấp hơn đáng kể ở những trẻ em bị cận thị trong nhóm ROC so với nhóm dành nhiều thời gian nghỉ ngơi trong nhà (-0,25 D mỗi năm so với -0,38 D mỗi năm). Các tác giả nghiên cứu kết luận rằng các hoạt động ngoài trời trong giờ ra chơi ở trường tiểu học có tác dụng bảo vệ đáng kể đối với nguy cơ cận thị ở trẻ em chưa bị cận thị và làm giảm tiến triển của cận thị ở những học sinh bị cận thị.
Các nhà nghiên cứu ở Đan Mạch đã công bố một nghiên cứu về tác động theo mùa của ánh sáng ban ngày đối với sự phát triển cận thị ở học sinh Đan Mạch. Nguy cơ cận thị được xác định bằng cách đo độ giãn dài trục (từ trước ra sau) của nhãn cầu trẻ em trong các mùa khác nhau. Tăng chiều dài trục của mắt có liên quan đến tăng cận thị. Lượng ánh sáng ban ngày thay đổi đáng kể theo các mùa ở Đan Mạch, từ gần 18 giờ mỗi ngày vào mùa hè đến chỉ bảy giờ mỗi ngày trong những tháng mùa đông. Vào mùa đông (khi trẻ em được tiếp cận với ít giờ ban ngày nhất trong ngày), sự tăng trưởng trung bình về chiều dài trục của mắt lớn hơn đáng kể so với mùa hè, khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ngoài trời là lớn nhất (0,19 mm so với 0,12 mm).
Các nhà nghiên cứu ở Anh đã đánh giá kết quả từ tám nghiên cứu được thiết kế tốt về ảnh hưởng của thời gian ở ngoài trời đối với sự phát triển và tiến triển của cận thị ở 10,400 trẻ em và thanh thiếu niên. Các nhà nghiên cứu đã tính toán giảm 2% nguy cơ phát triển cận thị cho mỗi giờ trẻ em đi ngoài trời mỗi tuần. “Điều này tương đương với việc giảm 18% cho mỗi giờ tiếp xúc thêm mỗi ngày”, họ nói. So với trẻ em có thị lực bình thường hoặc viễn thị, trẻ em bị cận thị đã dành trung bình ít hơn 3,7 giờ mỗi tuần bên ngoài, họ nói thêm. Không có hoạt động ngoài trời cụ thể nào có liên quan đến việc giảm khả năng cận thị – đó chỉ là tình trạng ở ngoài trời chứ không phải trong nhà. Ngoài ra, không có mối tương quan nào được tìm thấy giữa sự xuất hiện của cận thị và xu hướng làm nhiều việc gần hơn như học tập.
Phòng tránh cận thị và giảm tiến triển cận thị
Dựa trên nghiên cứu ở trên, đó là một ý tưởng tuyệt vời để khuyến khích con bạn dành nhiều thời gian hơn ở ngoài trời (và để điện thoại di động và các thiết bị điện tử khác ở nhà hoặc trong túi của chúng!). Làm như vậy chỉ có thể làm giảm nguy cơ bị cận thị – hoặc làm chậm tiến triển của mức độ cận thị hiện tại của họ.
Ngoài ra bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau đây:
Chọn bàn học phù hợp
Trang bị bàn, ghế ngồi học cho trẻ phù hợp sẽ giúp bé có tư thế ngồi học đúng, phòng ngừa cận thị. Để chọn bàn ghế phù hợp, bạn có thể căn cứ vào công thức sau:
- Chiều cao ghế = Chiều cao cơ thể x 0.27
- Chiều cao bàn = Chiều cao cơ thể x 0.46
Luôn ngồi đúng tư thế
Các chuyên gia khuyến cáo, để bảo đảm cho mắt khỏe mạnh khoảng cách giữa mắt trẻ mặt bàn phải cách từ 30-40cm. Ngoài ra khi ngồi học trẻ cần luôn giữ thẳng lưng, nhìn thẳng xuống sách vở, tránh nghiêng đầu một bên.
Đảm bảo ánh sáng
Ánh sáng trong phòng hay nơi trẻ học bài, đọc sách cần phải đảm bảo đủ sáng, tốt nhất là ánh sáng trắng, nhìn rõ như ánh sáng tự nhiên. Trẻ thường có thói quen đọc truyện hay làm gì đó trong ánh sáng lờ mờ, nhất là khi lên giường, đây là điều tuyệt đối nên tránh. Nếu phòng học của trẻ rộng, ánh sáng phân tán nhiều thì bạn có thể mua cho con một chiếc đèn bàn học.
Tăng cường các hoạt động tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng ngoài trời
Ở giai đoạn cơ thể phát triển, nguy cơ gia tăng độ cận (tăng độ) là rất cao vì cấu trúc nhãn cầu cũng phát triển cùng với cơ thể. Nghiên cứu cho thấy có thể giảm 80% nguy cơ mắc tật cận thị ở trẻ nhỏ nếu được tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên hàng ngày hay ít nhất 4 tiếng mỗi tuần. Vì vậy hãy cho con bạn tham gia các hoạt động ngoài trời như chơi bóng, đi dạo trong công viên hay đi dã ngoại ngoài bãi biển.
Các hoạt động ngoài trời không bao gồm đọc hay các trò chơi với thiết bị điện tử cầm tay. Thay vào đó, hãy khuyến khích con bạn tham gia các hoạt động vận động cơ thể, tốt hơn là tham gia một cách vui vẻ.
Xem tivi, chơi game, dùng máy tính… phù hợp
Trẻ em ngày càng “hiện đại”, do đó việc sử dụng các thiết bị thông minh với trẻ không có gì là khó, ngược lại trẻ rất rành và đam mê. Để tránh việc trẻ quá lạm dụng các thiết bị điện tử hiện đại có thể gây hại cho mắt, bạn nên hạn chế cho con dùng, cần quy định thời gian phù hợp.
Đặc biệt, khoảng cách trẻ ngồi xem tivi hay dùng các thiết bị hiện đại khác rất quan trọng. Với tivi, bạn cần đảm bảo trẻ ngồi xem cách màn hình 2,5-3m, với các thiết bị như điện thoại, ipad cần cách mắt ít nhất một cánh tay.
Dạy con cách thư giãn cho mắt
Khi trẻ học bài, đọc sách hay xem tivi nhiều, các mẹ cần khuyến khích trẻ dành ít thời gian nghỉ ngơi, cho mắt thư giãn. Cụ thể, cứ khoảng 1 giờ học thì nên cho trẻ nghỉ 5 phút. Ngoài ra trẻ cũng cần tập luyện, vận động, ngủ đủ giấc mỗi ngày để mắt được chăm sóc tốt nhất.
Dinh dưỡng tốt cho mắt
Dinh dưỡng hợp lý là một yếu tố quan trọng để phòng ngừa cận thị. Bạn nên cho trẻ ăn nhiều các dưỡng chất có lợi cho mắt bao gồm vitamin A (sữa, dầu gan cá, lòng đỏ trứng, gan động vật…), kẽm (cá trích, gan, sò biển, trứng…), selen (cá, tôm, hải sản, nấm, đậu tương, cà rốt…), carotene (rau cải xanh, rau chân vịt, bí đỏ, cà chua, cà rốt, khoai lang, đu đủ, gấc, táo…), crom (gan động vật, thịt bò, nấm, nước nho…), vitamin B1, B2 (các loại đậu, thịt nạc, rau lá xanh, sữa bì, trứng…), canxi (hải sản, rau câu, bơ, lòng đỏ trứng, cá…)
Khám mắt định kỳ
Khám mắt định kỳ sẽ giúp phát hiện kịp thời các vấn đề của mắt nói chung trong đó có cận thị. Ba mẹ nên đưa trẻ đi khám định kỳ 6 tháng một lần tại bệnh viện, cơ sở chuyên khoa mắt.
Đeo kính
Nhắc nhở trẻ luôn đeo kính, tháo kính bằng hai tay
Không đặt trực tiếp bề mặt tròng kính tiếp xúc trực tiếp với mặt bàn hoặc các bề mặt cứng khác gây trầy xước tròng kính.
Rửa kính ít nhất 1 lần mỗi ngày bằng nước rửa chén, sữa rửa tay hay xà phòng thơm sau đó làm sạch kính bằng vải mềm chuyên dụng.
Nếu không thể nhìn thấy rõ dù đã đeo kính, hoặc nếu thấy mỏi mắt, nheo mắt, nhức đầu. Có thể kính của con bạn không còn phù hợp, hay đi khám mắt và thay thế kính mới càng sớm càng tốt.
Lưu ý thêm cho bạn:
Khi thấy trẻ có những dấu hiệu dưới đây, bạn nên đưa trẻ đi khám sớm để kịp thời điều trị:
- Nheo mắt khi đọc sách vở, báo.
- Thường xuyên mỏi mắt, nhức mắt, dụi mắt.
- Nhìn xa không rõ, cảm thấy chữ viết trên bảng, trong vở bị nhòe, lờ mờ.
- Cúi sát đầu khi đọc sách hay viết bài.
