Dị ứng latex mô tả một loạt các phản ứng dị ứng với các chất trong mủ tự nhiên. Nó thường xảy ra nhất do tiếp xúc với găng tay cao su và tạo ra một loạt các triệu chứng, một số trong số đó có thể nghiêm trọng. Phản ứng dị ứng xuất hiện khi hệ thống miễn dịch của một người phản ứng với các chất không độc hại, trong trường hợp này là mủ.
Mủ cao su là một loại cao su tự nhiên được lấy từ nhựa của cây cao su Brazil Hevea brasiliensis. Mủ cao su được sử dụng trong nhiều loại sản phẩm bao gồm găng tay y tế và ống tiêm. Protein tương tự thậm chí được tìm thấy trong thực phẩm phổ biến.
Dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của bạn phản ứng với một chất thường vô hại như thể nó là một kẻ xâm lược, chẳng hạn như virus hoặc vi khuẩn. Một loạt các kháng thể và hóa chất bao gồm cả kháng histamine được giải phóng, chạy đua đến điểm xâm lấn nơi chúng gây ra phản ứng miễn dịch.
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, dị ứng latex ảnh hưởng đến 1-6% người Mỹ. Một phản ứng dị ứng với latex có thể từ nhẹ đến nặng. Trong một số trường hợp, nó thậm chí có thể đe dọa tính mạng. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu thêm về các dấu hiệu dị ứng latex và cách bạn có thể ngăn ngừa tình trạng nguy hiểm tiềm tàng này.
[wpsm_box type=”red” float=”none” text_align=”center”]
Bạn đang quan tâm đến các bệnh về da nhưng lại chưa biết nên tìm hiểu ở đây? Nếu vậy hãy tham khảo ngay bài viết: Tổng hợp các bệnh về da phổ biến nhất hiện nay
[/wpsm_box]
Mục lục
Dị ứng latex là gì?
Latex là một nhựa sữa được sản xuất bởi một số cây, bao gồm cả cây cao su nhiệt đới. Nó là một hỗn hợp của nước, đường và protein. Thực vật thường giải phóng mủ cao su sau khi chúng bị thương, giống như cách con người chảy máu sau một chấn thương. Thực vật sử dụng mủ để chống lại côn trùng.
Mủ tự nhiên thường có màu trắng nhưng có thể đỏ tươi, cam và vàng. Trong nhiều sản phẩm hiện đại, mủ cao su được tổng hợp, thay vì được lấy từ các nguồn tự nhiên.
Mặc dù găng tay cao su là nguồn chính của phản ứng dị ứng với mủ, nó cũng được sử dụng trong một loạt các sản phẩm, chẳng hạn như bao cao su và một số thiết bị y tế. Latex được sử dụng trong hơn 40.000 sản phẩm với nhiều công dụng khác nhau.
Nếu một người bị dị ứng với mủ cao su thì có thể các triệu chứng sẽ xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với sản phẩm có chứa mủ cao su, mà thường gặp nhất là găng tay hoặc bóng bay. Ngoài ra việc hít phải hơi của mủ cao su cũng có thể gây ra các dấu hiệu tương tự.
Biểu hiện
Triệu chứng dị ứng mủ cao su xuất hiện từ nhẹ đến nặng, phụ thuộc vào cơ địa cũng như mức độ phản ứng của từng người. Có nhiều người có triệu chứng rất nặng sau mỗi lần tiếp xúc. Sau đây là biểu hiện bệnh theo từng cấp độ, cụ thể như sau:
Triệu chứng ở mức độ nhẹ
- Ngứa da
- Đỏ da
- Phát ban
Triệu chứng ở mức độ trung bình
- Hắt xì
- Sổ mũi
- Ngứa, chảy nước mắt
- Rát họng
- Khó thở
- Ho
Triệu chứng đe dọa đến tính mạng
Nguy hiểm nhất là tình trạng sốc phản vệ, có thể gây tử vong. Thông thường hay có các triệu chứng sau:
- Khó thở
- Phát ban hoặc sưng
- Buồn nôn hoặc ói mửa
- Hạ huyết áp
- Chóng mặt
- Mất trí nhớ, hay nhầm lẫn
- Mạch đập bất thường
Sốc phản vệ là một phản ứng hiếm gặp với latex, nó có thể đe dọa tính mạng. Các triệu chứng tương tự như nhạy cảm trong không khí nhưng nghiêm trọng hơn nhiều. Sốc phản vệ có thể gây khó thở nghiêm trọng, giảm huyết áp hoặc thậm chí tử vong nếu không được điều trị.
Nguyên nhân gây dị ứng latex
Đối với người có cơ địa dị ứng mủ cao su thì hệ thống miễn dịch mặc nhiên cho rằng mủ cao su là chất có hại và kích hoạt một số kháng thể nhất định để chống lại nó. Chính vì vậy, từ lần tiếp xúc tiếp theo các kháng thể sẽ giải phóng histamin và tạo ra hàng loạt các dấu hiệu dị ứng. Nếu tiếp xúc càng nhiều thì các phản ứng càng diễn ra mạnh mẽ hơn.
Việc dị ứng mủ cao su có thể xảy ra khi:
- Tiếp xúc trực tiếp. Nguyên nhân phổ biến nhất của dị ứng mủ nhựa liên quan đến tiếp xúc với các sản phẩm cao su bao gồm găng tay cao su, bao cao su và bong bóng.
- Hít phải. Các sản phẩm cao su, đặc biệt là găng tay, phát tán hạt mủ nhựa ra không khí mà bạn có thể hít vào. Lượng hạt mủ trong không khí từ găng tay khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào thương hiệu của loại găng tay.
Các triệu chứng của dị ứng latex là gì?
Phản ứng dị ứng với latex thường có dạng phát ban tại điểm tiếp xúc, được gọi là viêm da tiếp xúc. Các dấu hiệu có thể bao gồm:
- Ngứa tay
- Phát ban da, nóng ấm khi chạm vào
- Nổi mề đay
- Bệnh chàm
Phản ứng như vậy thường là tạm thời. Chúng có thể bắt đầu sau vài phút tiếp xúc nhưng cũng có thể mất vài giờ mới biểu hiện. Bạn có thể cần kem hydrocortisone hoặc lotion calamine để làm dịu bất kỳ phát ban nào tiến triển.
Protein latex đôi khi có trong không khí. Khi điều này xảy ra, một người quá mẫn cảm có thể vô tình hít chúng vào và phát triển các phản ứng nghiêm trọng hơn. Chúng có thể bao gồm:
- Sưng và đỏ da, môi hoặc lưỡi
- Chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi
- Khó thở (có hoặc không thở khò khè)
- Đau bụng
- Tiêu chảy
- Nôn
- Tim đập loạn nhịp
- Chóng mặt
Một số phản ứng da khác có thể xảy ra khi tiếp xúc với mủ cao su:
Viêm da tiếp xúc dị ứng
Đây là phản ứng với các chất phụ gia hóa học được sử dụng trong sản xuất. Nó gây ra những dấu hiệu và triệu chứng thường thấy như phát ban trên da, tương tự như nhiễm độc ivy, bao gồm phồng rộp 24-48 giờ sau khi tiếp xúc.
Viêm da tiếp xúc kích ứng
Không phải là dị ứng, hình thức viêm da này rất có thể là do kích thích vì đeo găng tay cao su hoặc tiếp xúc với bột bên trong chúng. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm khô, ngứa, các vùng da bị kích ứng, thường trên bàn tay.
Không phải tất cả các sản phẩm mủ cao su đều được làm từ nguồn gốc tự nhiên. Sản phẩm có chứa nhựa nhân tạo như sơn, không gây ra phản ứng.
Các yếu tố nguy cơ
Có rất nhiều yếu tố gây nguy cơ dị ứng mủ cao su như:
Những người bị tật nứt đốt sống
Nguy cơ dị ứng mủ nhựa cao nhất ở những người bị tật nứt đốt sống – một dị tật bẩm sinh có ảnh hưởng đến sự phát triển của cột sống. Những người bị rối loạn này thường tiếp xúc với các sản phẩm cao su qua dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Những người trải qua nhiều cuộc phẫu thuật hoặc thủ thuật y khoa
Dùng găng tay cao su nhiều làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng mủ nhựa.
Nhân viên y tế
Nếu bạn làm việc trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, bạn có nguy cơ bị dị ứng mủ nhựa cao su khá cao.
Công nhân cao su
Tiếp xúc thường xuyên với mủ cao su có thể làm tăng sự nhạy cảm.
Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị dị ứng
Bạn có nguy cơ dị ứng mủ cao su nếu bạn bị các dị ứng khác như sốt cỏ khô hoặc bị dị ứng thức ăn hoặc các dị ứng này phổ biến ở gia đình bạn.
Các sản phẩm có chứa latex
Hàng trăm sản phẩm được biết là có chứa latex. Cố gắng tránh hạn chế tiếp xúc các sản phẩm sau đây:
- Các thiết bị y tế như găng tay, bộ dụng cụ truyền tĩnh mạch, catheter và băng đo huyết áp
- Các thiết bị nha khoa bao gồm dây cao su chỉnh nha và tấm bảo vệ miệng
- Bao cao su
- Quần áo có chứa dây thun như quần hoặc đồ lót, giày chạy bộ và áo mưa
- Một số sản phẩm gia dụng như túi lưu trữ có khóa kéo, áo tắm, một số loại thảm và găng tay cao su
- Đồ dùng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm núm vú giả, núm vú bình sữa, tã dùng một lần và hoặc đồ chơi khác
- Một số đồ dùng học tập hoặc văn phòng như dây cao su, cục tẩy, băng dính, sơn
- Băng thun
- Bóng bay cao su
Không phải tất cả các thương hiệu đều chứa latex. Người bị dị ứng nên kiểm tra nhãn trước khi dùng.
Phản ứng chéo latex với một số loại thực phẩm
Theo American Academy of Allergy, Asthma & Immunology ước tính rằng 50% những người bị dị ứng latex cũng có các loại dị ứng khác. Một số người bị dị ứng latex cũng có thể bị dị ứng với một số loại thực phẩm có chứa protein tương tự như trong latex. Điều này được gọi là phản ứng chéo.
Phản ứng chéo không giống nhau đối với tất cả mọi người. Trong khi một số người phản ứng với tất cả các loại thực phẩm được biết là gây phản ứng chéo (liệt kê dưới đây), những người khác có thể không phản ứng. Và ngược lại, nếu một người nào đó bị dị ứng với bất kỳ loại thực phẩm nào được liệt kê dưới đây, họ cũng có thể bị dị ứng với latex. Các sản phẩm bao gồm:
Hoa quả và rau
Những thực phẩm sau đây có thể gây ra phản ứng chéo ở một số người. Các loại thực phẩm khác nhau có mức độ liên quan khác nhau với phản ứng chéo.
Thực phẩm có sự liên kết cao:
- Bơ
- Chuối
- Trái kiwi
Thực phẩm có sự liên kết vừa phải:
- Táo
- Cà rốt
- Rau cần tây
- Đu đủ
- Dưa
- Cà chua
- Khoai tây
Thực phẩm có liên kết thấp:
- Anh đào
- Quả sung
- Nho
- Mật
- Dứa
- Dâu tây
- Mận
Những thức ăn khác
Điều quan trọng nữa là phải thận trọng với những thực phẩm có khả năng phản ứng chéo khác như:
- Các loại hạt và cây họ đậu bao gồm hạnh nhân, hạt điều, hạt dẻ, quả phỉ, đậu phộng, quả hồ đào và quả óc chó
- Ngũ cốc bao gồm lúa mì và lúa mạch đen
- Động vật có vỏ cứng bao gồm cua, tôm hùm và tôm
- Nếu bạn có phản ứng với bất kỳ loại thực phẩm nào được đề cập ở trên, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn.
Những người có nguy cơ cao bị dị ứng latex
Số lượng nhân viên y tế bị ảnh hưởng bởi dị ứng latex cao hơn nhiều so với trung bình. Trên thực tế, Tổ chức Hen suyễn và Dị ứng Hoa Kỳ ước tính rằng có từ 8 -17% trong số các nhân viên y tế bị dị ứng. Việc sử dụng ngày càng tăng và tiếp xúc với latex được cho là lý do chính cho tỷ lệ cao hơn trong nhóm này.
Những người khác có nguy cơ dị ứng latex bao gồm:
- Những người bị dị ứng chéo liên quan đến thực phẩm
- Thợ làm tóc
- Trẻ bị tật nứt đốt sống hoặc đã phẫu thuật nhiều lần
- Những người cần thủ thuật y tế thường xuyên như đặt ống thông
- Nhân viên quầy thực phẩm
- Quản gia
- Những người làm việc trong các nhà máy sản xuất cao su hoặc lốp xe.
Điều trị dị ứng latex
Khi có các triệu chứng dị ứng mủ cao su, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được áp dụng các biện pháp điều trị. Thông thường các bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và áp dụng các xét nghiệm cận lâm sàng. Chẳng hạn như xét nghiêm da, xét nghiệm máu…
Hiện tại không có phương pháp điều trị nào để điều trị cho người dị ứng latex. Nói cách khác, không có cách nào để ngăn ngừa phản ứng dị ứng nếu ai đó bị dị ứng với mủ và tiếp xúc với nó.
Phản ứng dị ứng có thể điều trị bằng thuốc kháng histamin, adrenaline và steroid để giảm triệu chứng. Với các triệu chứng đơn giản thì bác sĩ có thể kê toa dùng thuốc kháng histamin để kiểm soát dị ứng. Với trường hợp khẩn cấp do sốc phản vệ thì phải đến gặp bác sĩ để tránh trường hợp đáng tiếc.
Việc điều trị bằng bất cứ phương pháp nào cũng cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ. Trong quá trình chữa bệnh khi có bất cứ dấu hiệu bất thường nào hoặc bệnh có xu hướng nặng hơn thì cần phải đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Cách hiệu quả nhất để điều trị loại dị ứng này là tránh các sản phẩm có chứa mủ cao su. Bạn nên tìm hiểu làm thế nào để xác định và tránh xa các sản phẩm có thể chứa latex. Có các chất khác có thể được sử dụng để thay thế mủ cao su, chẳng hạn như polyme (nitrile, SBR, Butyl, Vitron) và nhựa tổng hợp, chẳng hạn như elastan hoặc neoprene.
Thật không may, các nhà sản xuất các sản phẩm có chứa latex không bắt buộc phải đề cập đến trên nhãn của họ các hóa chất được sử dụng trong quá trình sản xuất. Các sản phẩm làm từ cao su tự nhiên có chứa các nhũ tương khác dường như có tiềm năng rất thấp gây ra sự dị ứng.
Trong một số trường hợp, độ nhạy của bệnh nhân quá cao nên việc thay thế các sản phẩm có chứa latex bằng những sản phẩm không phải latex có thể vẫn gây ra phản ứng. Điều này là do các sản phẩm cao su tự do được sản xuất trong cùng một cơ sở như các sản phẩm chứa mủ cao su và có những dấu vết của latex vẫn còn. Một số sản phẩm được nhà sản xuất dán nhãn “latex an toàn”. Điều này cho thấy tỷ lệ cao su thiên nhiên thấp hơn. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể gây dị ứng latex.
Cách phòng ngừa
Do trong cuộc sống có rất nhiều sản phẩm có chứa mủ cao su, vì vậy cách phòng tránh bệnh tốt nhất là cần phải biết và hạn chế sử dụng các sản phẩm này. Chẳng hạn như: Găng tay rửa chén, một số loại thảm, đồ chơi làm bằng cao su, núm vú bình sữa, dây thun…
Ngoài ra cũng nên hạn chế ăn một số loại trái cây có chứa chất tương tự như trong mủ cao su. Đó là: quả bơ, hạt dẻ, hạt kiwi…
