Mụn rộp là gì? Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị ra sao?

Mụn rộp là gì?

Các mụn rộp là những mụn nước đỏ, chứa đầy chất lỏng hình thành gần miệng hoặc trên các khu vực khác của khuôn mặt, thường được viết đến với cái tên bệnh Herpes. Trong một số ít trường hợp, mụn rộp có thể xuất hiện ở ngón tay, mũi hoặc bên trong miệng. Chúng thường tụ lại thành từng mảng. Các mụn rộp có thể tồn tại trong hai tuần hoặc lâu hơn.

Một loại virus phổ biến được gọi là herpes simplex gây ra mụn rộp. Chúng có thể lây lan từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc gần gũi, chẳng hạn như hôn. Các vết loét dễ lây lan ngay cả khi chúng không nhìn thấy được.

Không có cách chữa trị mụn rộp và chúng có thể quay trở lại mà không báo trước. Một số loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị triệu chứng của mụn rộp và ngăn chúng quay trở lại.

[wpsm_box type=”red” float=”none” text_align=”center”]
Bạn đang muốn tìm hiểu những bệnh về da phổ biến hiện nay nhưng lại không biết nên tìm kiếm ở đâu? Nếu vậy hãy tham khảo ngay tại bài: Tổng hợp các bệnh về da phổ biến hiện nay
[/wpsm_box]

Nguyên nhân gây ra mụn rộp là gì?

Các mụn rộp là do virus herpes simplex gây ra. Có hai loại virus herpes simplex, là HSV-1 và HSV-2. Cả 2 loại virus đều có thể gây loét xung quanh miệng (herpes labialis) và trên cơ quan sinh dục (herpes genital). Thường mụn rộp trên miệng là do HSV-1 gây ra.

Các vết loét thực tế có hình dạng tương tự nhau đối với cả hai dạng virus. HSV-1 cũng có thể gây ra vết loét ở bộ phận sinh dục và HSV-2 gây ra vết loét trên miệng.

Vùng da quanh chỗ phồng thường nổi đỏ, sưng lên và đau nhức. Vùng bị phỏng có thể vỡ, dịch trong chảy ra ngoài, sau đó đóng vảy sau vài ngày. Tuy nhiên, vết thương thường tự lành trong khoảng vài ngày tới 2 tuần và cũng có thể điều trị tại nhà.

Các mụn rộp có thể nhìn thấy khá dễ lây lan, nhưng chúng có thể lây lan ngay cả khi bạn không nhìn thấy chúng. Bạn có thể bị nhiễm virus herpes simplex qua đường tiếp xúc với những người bị nhiễm bệnh. Điều này có thể xảy ra thông qua hôn, dùng chung mỹ phẩm hoặc chia sẻ thức ăn. Quan hệ tình dục bằng miệng có thể lây lan cả mụn rộp ở miệng và mụn rộp sinh dục.

Tái nhiễm

Khi bạn bị nhiễm virus herpes simplex, bệnh không thể được chữa khỏi nhưng nó có thể được kiểm soát. Một khi các vết loét đã lành, virus vẫn có thể hoạt động trong cơ thể bạn. Điều này có nghĩa là vết loét mới có thể xuất hiện bất cứ lúc nào khi virus hoạt động trở lại.

Một số người nhiễm virus ghi nhận sự bùng phát thường xuyên hơn khi hệ thống miễn dịch của họ yếu, chẳng hạn như trong thời gian bị bệnh hoặc stress.

Triệu chứng của mụn rộp miệng

Bạn có thể nhận thấy cảm giác ngứa ran hoặc nóng rát trên môi hoặc mặt vài ngày trước khi mụn rộp xuất hiện. Đây là thời điểm tốt nhất để bắt đầu điều trị.

Một khi các vết loét hình thành, bạn sẽ thấy một đám mụn nổi lên đầy chất lỏng. Nó thường sẽ đau khi chạm vào. Có thể kèm theo sốt, đau họng, sưng hạch cổ. Vết loét trên môi thường được gọi là “vết loét lạnh”. Sau khi lây nhiễm, các mụn nước hoặc loét có thể tái phát theo từng đợt. Tần số tái phát ở mỗi người rất khác nhau.

Các mụn rộp sẽ tồn tại đến hai tuần và có thể lây lan cho đến khi nó đóng lại. Lần đầu nhiễm virus có thể không có dấu hiệu mụn rộp. Tuy nhiên nếu có biểu hiện, mụn rộp có thể lan tràn đến mọi nơi trong miệng và tình trạng này thường nghiêm trọng hơn trong những lần bùng phát sau này.

Sau khi bị nhiễm, virus HSV sẽ tồn tại trong cơ thể và sẽ gây tái đi tái lại trong suốt quãng đời còn lại của bệnh nhân. Bệnh mụn rộp ở môi tái diễn thường xuất hiện ở mép môi. Giai đoạn tiền phát trong khoảng 6 đến 48 giờ đầu tiên, khi chưa có biểu hiện mụn. Bệnh nhân sẽ có cảm giác ngứa, tê, hơi nhói, nóng, căng hoặc đau ở vùng bị nhiễm bệnh.

Bạn nên gọi bác sĩ ngay lập tức nếu bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào về mắt trong khi mắc bệnh. Nhiễm trùng do virus herpes simplex có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn khi chúng không được điều trị kịp thời.

Các giai đoạn của một vết loét lạnh

Một vết loét lạnh trải qua năm giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Ngứa xảy ra khoảng 24 giờ trước khi có mụn nước
• Giai đoạn 2: Xuất hiện mụn nước chứa đầy chất lỏng.
• Giai đoạn 3: Các mụn nước vỡ ra, rỉ ra và hình thành các vết loét gây đau đớn.
• Giai đoạn 4: Các vết loét khô và đóng vảy gây ngứa.
• Giai đoạn 5: Vảy rơi ra và mụn rộp lành.

Yếu tố nguy cơ của mụn rộp miệng

Theo Mayo Clinic, 90% người trưởng thành trên toàn thế giới cho kết quả dương tính với virus herpes simplex type 1. Khi bạn có virus một số yếu tố rủi ro có thể kích hoạt bệnh, chẳng hạn như:

• Nhiễm trùng, sốt hoặc cảm lạnh
• Phơi nắng
• Stress
• HIV / AIDS hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu
• Hành kinh
• Vết bỏng nặng
• Bệnh chàm
• Hóa trị

Bạn có nguy cơ bị lây nhiễm nếu bạn tiếp xúc với dịch của vết loét thông qua hôn, chia sẻ thức ăn hoặc đồ uống hoặc chia sẻ các vật dụng chăm sóc cá nhân như bàn chải đánh răng và dao cạo râu. Nếu bạn tiếp xúc với nước bọt của người nhiễm virus, bạn có thể nhiễm virus, ngay cả khi không có vết loét nhìn thấy được.

Biến chứng liên quan đến mụn rộp

Nhiễm herpes đơn giản ban đầu có thể gây ra các triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng hơn, vì cơ thể bạn chưa xây dựng được sự bảo vệ chống lại virus. Biến chứng rất hiếm, nhưng có thể xảy ra, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng sau đây:

• Sốt cao hoặc kéo dài
• Khó thở hoặc nuốt
• Mắt đỏ, bị kích thích hoặc khô mắt

Biến chứng có nhiều khả năng xảy ra ở những người bị bệnh chàm hoặc một tình trạng làm suy yếu hệ thống miễn dịch của họ, chẳng hạn như ung thư hoặc AIDS. Nếu bạn có bất kỳ tình trạng nào trong số những điều kiện này, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn nếu bạn nghĩ rằng bạn đã nhiễm virus herpes simplex.

Điều trị mụn rộp

Hiện nay chưa có cách chữa trị đặc hiệu cho bệnh Herpes môi, cũng không có cách tiêu diệt virus gây bệnh herpes simplex (HSV). Thông thường các mụn rộp sẽ tự biến mất trong chưa tới 2 tuần. Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc có thể làm giảm thời gian mắc bệnh và giúp phần nào ngăn chặn bệnh bùng phát trở lại trong tương lai.

Herpes môi bôi thuốc gì hay uống thuốc gì phụ thuộc vào việc bệnh nhân đang mắc bệnh khởi phát, tái phát hay đang cố gắng để ngăn chặn nguy cơ khởi phát bệnh trong thời gian tới.

Để điều trị bệnh mụn rộp miệng khởi phát, các loại thuốc uống kháng virus có thể giúp giảm đau và giảm thời gian lành bệnh.

Đối với điều trị mụn rộp tái phát, nguyên tắc điều trị chủ yếu là làm giảm mức độ nghiêm trọng và giảm thời gian phát bệnh, bằng các loại thuốc sau đây:

Thuốc mỡ hoặc kem bôi cục bộ (có thể bán theo hoặc không theo đơn)

Có tác dụng giảm đau, ngứa, rút ngắn thời gian lành bệnh. Khi mụn rộp trở nên khó chịu, bạn có thể kiểm soát cơn đau và thúc đẩy quá trình lành vết thương bằng thuốc mỡ kháng virus, như penciclovir (Denavir). Thuốc mỡ có xu hướng hiệu quả nhất nếu chúng được sử dụng ngay khi những dấu hiệu đau đầu tiên xuất hiện. Thuốc cần bôi 4-5 lần trong 4-5 ngày.

Docosanol (Abreva) là một lựa chọn điều trị khác. Đó là một loại kem không kê đơn có thể rút ngắn thời gian bùng phát từ vài giờ đến một ngày. Kem phải được sử dụng nhiều lần mỗi ngày.

Thuốc uống kháng virus (chỉ bán theo đơn)

Dùng khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên của bệnh (như nóng, ngứa). Loại thuốc này có rất ít tác dụng khi mụn rộp đã sưng to. Các mụn rộp cũng có thể được điều trị bằng thuốc kháng virus đường uống, như acyclovir (Zovirax), valacyclovir (Valtrex) và famciclovir (Famvir). Những loại thuốc này chỉ có sẵn theo toa. Bác sĩ có thể hướng dẫn bạn dùng thuốc kháng virus thường xuyên nếu bạn gặp biến chứng với mụn rộp hoặc nếu bệnh của bạn xảy ra thường xuyên.

Thuốc chữa trị Herpes môi có thể sử dụng hàng ngày để ngăn chặn nguy cơ bệnh tái phát, đặc biệt ở những người thường xuyên phát bệnh, gây đau đớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Nếu hệ miễn dịch suy yếu và bị phát bệnh, cần đi khám để được chỉ định sử dụng thuốc và liệu lượng phù hợp để kiểm soát các triệu chứng và dùng liều hàng ngày để ngăn chặn bệnh tái phát. Dù tỷ lệ rất hiếm nhưng đối với trẻ em và người lớn có hệ miễn dịch yếu, đôi khi phải dùng kháng sinh trong những giai đoạn mụn rộp nghiêm trọng, nhằm chữa trị bội nhiễm vi khuẩn.

Giảm đau

Giai đoạn đầu tiên của Herpes môi có thể rất đau đớn, gây khó khăn trong sinh hoạt, ăn uống và ngủ nghỉ. Đối với trẻ em bị bệnh, có thể có sốt và nhiều mụn rộp lở loét trong miệng, trường hợp này cần phải khuyến khích cho trẻ uống đủ nước và các chất lỏng khác để tránh tình trạng mất nước. Ngoài ra, với người lớn và trẻ lớn ở giai đoạn đầu tiên của mụn rộp, đôi khi cần được chỉ định một toa thuốc súc miệng mạnh để giải quyết triệu chứng đau.

Bổ sung dưỡng chất

Bệnh nhân Herpes môi có thể cần điều trị thêm với một số thuốc bổ sung, nếu muốn giảm bớt các triệu chứng của bệnh.

Cụ thể, trong giai đoạn khởi phát bệnh, người bệnh có thể dùng bổ sung Vitamin C, lysine và chanh bạc hà để hỗ trợ cho hệ miễn dịch của cơ thể. Vitamin C có thể dùng ở dạng thuốc viên uống, kem bôi cục bộ hoặc dạng lỏng dành cho mụn rộp. Lysine bổ sung có ở dạng thuốc viên, chanh bạc hà thường có sẵn trong kem bôi ngoài da. Bên cạnh đó, có thể thúc đẩy giảm thời gian phát bệnh bằng kem bôi chứa kẽm oxit.

Biện pháp khắc phục tại nhà

Hầu hết các trường hợp mụn rộp có thể tự lành, nhưng bạn cũng có thể tự hỗ trợ cho việc điều trị các triệu chứng bệnh tại nhà bằng cách:

• Đặt một chiếc khăn ướt mát lên trên các vết loét 3 lần một ngày, mỗi lần 20 phút để làm giảm tấy đỏ và sưng.
• Dùng Ibuprofen hoặc Acetaminophen để giảm cơn đau. Không dùng Aspirin đối với trẻ em vì dược chất này có liên quan đến hội chứng Reye, một bệnh lý hiếm gặp nhưng tương đối nguy hiểm.
• Làm dịu cơn đau miệng bằng cách sử dụng nước súc miệng có chứa baking soda.
• Tránh dùng các loại thực phẩm có chứa axit (ví dụ: trái cây họ cam, quýt, cà chua).
• Dùng thuốc mỡ bôi lên mụn rộp để giảm đau và mau lành vết thương.
• Đối với trẻ em, nên đưa đi khám bác sĩ và nhận đơn thuốc, tránh tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
• Uống bổ sung lysine thường xuyên có liên quan đến sự bùng phát ít hơn đối với một số người.
• Nha đam-gel làm mát được tìm thấy bên trong lá của cây lô hội, có thể mang lại cảm giác đỡ đau. Thoa gel lô hội vào vết rộp ba lần một ngày.

Vết loét Canker so với mụn rộp

Các vết loét Canker và mụn rộp đều gây đau đớn và khó chịu, đó là điểm tương đồng của chúng. Loét Canker là vết loét xảy ra ở bên trong miệng, lưỡi, cổ họng và má. Chúng thường là tổn thương phẳng. Chúng không lây truyền và không phải do virus herpes simplex gây ra.

Các mụn rộp thường được tìm thấy trên môi và bên ngoài miệng. Chúng rất dễ lây lan. Các mụn rộp mọc trồi lên và có sự xuất hiện của dịch bên trong.

Ngăn ngừa mụn rộp lan rộng

Để tránh lây lan mụn rộp cho người khác, bạn nên rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc với da người khác. Hãy chắc chắn rằng bạn không chia sẻ các vật phẩm chạm vào miệng, như son dưỡng môi và dụng cụ ăn uống, với người khác trong khi bệnh bùng phát.

Bạn có thể giúp ngăn chặn sự tái hoạt động của virus bằng cách tìm hiểu các yếu tố kích hoạt của bạn và thực hiện các bước để ngăn chặn chúng. Một số mẹo phòng ngừa bao gồm:

• Tránh để đôi môi tiếp xúc ánh sáng mặt trời quá lâu. Nếu có thể, nên sử dụng kem chống nắng cho môi trong mọi thời điểm (bằng son dưỡng môi) và bảo vệ khuôn mặt tránh tác động từ ánh nắng mặt trời.
• Tránh tiếp xúc thân mật (như hôn nhau) với người bệnh Herpes môi hoặc người có vết loét mụn rộp miệng, hay herpes sinh dục.
• Tránh sử dụng các loại thực phẩm có thể kích thích phát bệnh. Không nên ăn các loại hạt, socola, hoặc gelatin.
• Tránh dùng chung dụng cụ vệ sinh, bao gồm khăn tắm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu, hoặc các đồ dùng cá nhân khác mà người bệnh có thể đã sử dụng.

Những biện pháp giúp ngăn ngừa sự lây lan của Herpes môi ở trẻ em:

• Khuyến khích trẻ rửa tay thường xuyên.
• Không để trẻ đưa đồ chơi vào miệng.
• Thường xuyên rửa sạch đồ chơi của trẻ với chất khử trùng.
• Nếu trẻ em có biểu hiện mụn vỡ hay rỉ dịch, nên giữ ở nhà cho đến khi thấy mụn nước bắt đầu đóng vảy.
• Không để trẻ em tiếp xúc gần nhau trong khi có mụn rộp và chảy nước dãi không kiểm soát.
• Sử dụng loại găng tay dùng một lần hoặc miếng gạc bông để lấy thuốc mỡ bôi lên vết mụn loét của bé.

Trong mọi trường hợp, giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ là phương pháp tốt nhất giúp phòng chống nguy cơ lây nhiễm Herpes môi cũng như nhiều căn bệnh khác do virus gây ra.