Tìm hiểu về đái tháo đường type 2

Đái tháo đường là một bệnh lý mãn tính, với bản chất là đường hay glucose tăng cao trong máu cả bạn. Liên quan tới bệnh đái tháo đường chính là hormone Insulin, Insulin có nhiệm vụ di chuyển glucose từ trong máu và các tế bào. Các tế bào sẽ sử dụng lượng glucose đó làm nhiên liệu cho quá trình chuyển hóa.

Trong bệnh đái tháo đường type 2, các tế bào trong cơ thể không đáp ứng với tác dụng của insulin. Hoặc chính bản thân cơ thể người bệnh cũng không sản xuất đủ lượng Insulin cần thiết.

Bệnh đái tháo đường type 2 không được kiểm soát sẽ dẫn tới đường huyết cao mãn tính, gây ra rất nhiều triệu chứng và có khả năng tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng.

Menu truy cập các mục trong bài viết để bạn tiện theo dõi:

[contents h2]

Triệu chứng của đái tháo đường type 2

Đối với bệnh đái tháo đường type 2, cơ thể của bạn không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả để đưa glucose vào trong tế bào. Khiến tế bào thiếu hụt năng lượng và phải sử dụng các nguồn năng lượng khác thay thế trong các mô, cơ và cơ quan của cơ thể.

Đây là một phản ứng dây chuyền có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Đái tháo đường type 2 có thể tiến triển chậm, các triệu chứng lúc đầu có thể nhẹ và khó nhận biết.

Các triệu chứng sớm có thể bao gồm:

• Đói liên tục
• Thiếu năng lượng
• Mệt mỏi
• Sụt cân
• Khát liên tục
• Đi tiểu thường xuyên
• Khô miệng
• Ngứa da
• Nhìn mờ

Khi bệnh tiến triển thì các triệu chứng trở nên nghiêm trọng và nguy hiểm hơn.
Nếu lượng đường trong máu của bạn cao trong một thời gian dài, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:

• Nhiễm nấm âm đạo
• Loét và chậm liền vết thương
• Vết sạm trên da
• Đau chân
• Cảm giác tê bì ở chi, các bệnh lý về thần kinh

Nếu bạn xuất hiện hai hoặc nhiều hơn những triệu chứng nêu trên, bạn hãy tới cơ sở y tế để khám. Nếu không được điều trị thì bệnh đái tháo đường type 2 sẽ đe dọa trực tiếp tới tính mạng của bạn.

Đái tháo đường type 2 có ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe tim mạch. Phụ nữ mắc đái tháo đường type 2 có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao gấp 2 lần, nguy cơ suy tim cao gấp 4 lần người bình thường. Đái tháo đường type 2 cũng dẫn tới những biến chứng phức tạp trong quá trình mang thai.

Chế độ ăn đối với bệnh đái tháo đường type 2

Chế độ ăn uống là một công cụ rất quan trọng để giữ cho trái tim khỏe mạnh và lượng đường trong máu ở phạm vi ổn định và an toàn. Chế độ ăn này cũng không hề phức tạp hay khó chịu. Nhìn chung chế độ ăn dành cho người đái tháo đường không những tốt cho người mắc bệnh đái tháo đường type 2 mà ngoài ra tất cả mọi người cũng nên thực hiện theo để có một cuộc sống khỏe mạnh. Có một vài điểm chính trong chế độ ăn này như sau:

• Ăn các bữa ăn chính và bữa phụ điều độ, đúng thời gian
• Chọn những loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và ít calo
• Không ăn quá nhiều
• Đọc kỹ thông tin về thực phẩm

Những thực phẩm nên dùng

Carbohydrate lành mạnh có thể cung cấp cho bạn nhiều chất xơ, bao gồm:

• Rau
• Trái cây
• Các loại đậu
• Các loại ngũ cốc

Các loại thực phẩm chứa axit béo omega-3 có lợi cho tim mạch, gồm có:

• Cá ngừ
• Cá mòi
• Cá hồi
• Cá thu
• Cá chym
• Cá tuyết

Những loại chất béo không bão hòa đơn và đa từ những loại thực phẩm sau:

• Dầu ô liu
• Dầu canola
• Dầu đậu phộng
• Quả hạnh
• Hồ đào
• Quả óc chó
• Bơ

Mặc dù những thực phẩm trên có chất béo tốt cho sức khỏe nhưng nó lại cũng chứa nhiều calo, vì vậy bạn nên lựa chọn thực phẩm một cách thông minh. Ví dụ khi sử dụng các sản phẩm từ sữa thì hãy chọn những sản phẩm ít chất béo.

Những thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn:

• Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa
• Thực phẩm nhiều chất béo chuyển hóa
• Thịt bò
• Thịt chế biến sẵn
• Động vật có vỏ
• Thịt đỏ, nội tạng, ví dụ như thịt bò hoặc gan
• Bơ
• Bánh nướng
• Đồ ăn vặt
• Đồ uống có đường
• Các sản phẩm từ sữa có hàm lượng chất béo cao
• Đồ ăn mặn
• Đồ chiên

Bạn nên trao đổi với bác sĩ về các vấn đề dinh dưỡng cũng như chế độ ăn. Để có thể đưa ra một kế hoạch, một chế độ ăn hợp lý vừa ngon miệng mà vẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Điều trị bệnh đái tháo đường type 2

Bệnh đái tháo đường type 2 hoàn toàn có thể được quản lý một cách hiệu quả. Bác sĩ sẽ chỉ cho bạn cách tự kiểm tra và theo dõi đường huyết của mình một cách thường xuyên, để giữ cho đường huyết ở trong một phạm vi cụ thể.

Những bạn cần làm để quản lý hiệu quả bệnh đái tháo đường type 2:

• Sử dụng các thực phẩm giàu chất xơ, carbohydrates tốt cho sức khỏe như hoa quả, rau, ngũ cốc sẽ giúp ổn định đường huyết của bạn
• Ăn uống đều đặn
• Không ăn quá nhiều, dừng lại khi bạn đã cảm thấy no
• Kiểm soát cân nặng của bạn, có nghĩa là bạn phải hạn chế carbohydrates tinh chế, kẹo và chất béo động vật ở mức tối thiểu.
• Tập thể dục khoảng nửa giờ mỗi ngày

Ngoài ra các bác sĩ sẽ giải thích cho bạn các nhận biết các triệu chứng sớm của sự thay đổi đường huyết trong máu quá cao hoặc quá thấp, và bạn cần làm gì trong từng tình huống. Bác sĩ cũng sẽ cho bạn lời khuyên về những thực phẩm nào có lợi cho sức khỏe và thực phẩm nào không nên sử dụng.

Không phải tất cả mọi người mắc đái tháo đường type 2 đều phải sử dụng insulin. Bệnh nhân phải sử dụng insulin khi tuyến tụy của họ không có khả năng tự sản xuất insulin. Và quan trọng là phải sử dụng insulin theo chỉ dẫn. Những loại thuốc khác không phải insulin cũng có tác dụng tốt trong kiểm soát đường huyết.

Nguyên nhân của đái tháo đường type 2

Insulin là một hormon tự nhiên, được sản xuất bởi tuyến tụy khi bạn ăn. Insulin giúp vẫn chuyển lượng đường từ trong máu của bạn vào các tế bào trên khắp cơ thể, nơi lượng đường đó được sử dụng làm năng lượng cho chuyển hóa.

Nếu bạn mắc bệnh đái tháo đường type 2, cơ thể của bạn không còn đáp ứng tốt với insulin nữa. Hay nói cách khác cơ thể của bạn không còn sử dụng hormone hiệu quả. Điều này buộc tuyến tụy của bạn phải làm việc liên tục để tạo ra nhiều insulin hơn. Theo thời gian, các tế bào tuyến tụy sẽ bị tổn thương và cuối cùng tuyến tụy sẽ không thể sản xuất được insulin nữa.

Nếu bạn không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng hiệu quả hormone này thì glucose sẽ tích tụ trong máu của bạn. Từ đó các tế bào bị đưa vào tình trạng thiếu năng lượng.

Hiện nay người ta vẫn chưa nghiên cứu được chính xác điều gì gây nên những vấn đề đó. Nó có thể liên quan tới tối loạn chức năng tế bào ở tuyến tụy, hoặc có vấn đề ở khâu tín hiệu và điều chỉnh của tế bào. Ở một số bệnh nhân, thì gan của họ lại sản xuất quá nhiều glucose. Đái tháo đường type 2 có thể liên quan tới di truyền. Ngoài ra béo phì cũng làm tăng nguy cơ kháng insulin và đái tháo đường type 2.

Nhiều khả năng, nguyên nhân của bệnh đái tháo đường type 2 là sự kết hợp của rất nhiều yếu tố nguy cơ. Hiện nay các nghiên cứ về nguyên nhân của bệnh vẫn đang được triển khai.

Thuốc sử dụng trong đái tháo đường type 2

Trong nhiều trường hợp, chỉ cần thay đổi lối sống là đủ để kiểm soát được bệnh đái tháo đường type 2. Nhưng cũng có lúc phải sử dụng thêm các loại thuốc hỗ trợ. Một số loại thuốc dùng để điểu trị đái tháo đường gồm có:

• Metformin: Giảm đường huyết bằng các cải thiện khả năng đáp ứng của cơ thể với insulin
• Sulfonylureas: Giúp cơ thể của bạn tạo ra nhiều insulin hơn
• Meglitinides hoặc glinides: thuốc này có tác dụng nhanh, thời gian ngắn kích thích tuyến tụy tiết ra nhiều insulin
• Thiazolidinediones: giúp cơ thể nhạy cảm với insulin hơn.
• Thuốc ức chế dipeptidyl peptidase-4: Loại thuốc nhẹ hơn giúp giảm lượng đường trong máu
• Chất chủ vận thụ thể peptide-1 giống glucagon: Làm chậm quá trình tiêu hóa, cải thiện lượng đường trong máu
• Chất ức chế natri-glucose cotransporter-2: ngăn thận tái hấp thu đường vào máu và đưa nó ra ngoài theo đường nước tiểu.

Mỗi loại thuốc có tác dụng theo một cơ chế khác nhau, và đều có những tác dụng phụ riêng. Vì thế sẽ mất một khoảng thời gian để tìm ra loại thuốc phù hợp với bạn hoặc kết hợp các loại thuốc với nhau, từ đó mang lại hiệu quả điều trị.

Nếu huyết áp hoặc cholesterol trong máu của bạn cao thì bạn cũng phải đi khám để điều trị những bệnh nêu trên.

Nếu cơ thể của bạn không thể sản xuất đủ insulin, thì bạn cần phải điều trị bằng insulin. Insulin có thể được sử dụng một liều duy nhất mỗi ngày với loại thuốc tác dụng dài hoặc dùng nhiều lần với insulin tác dụng nhanh.

Đái tháo đường type 2 ở trẻ em

Bệnh đái tháo đường type 2 ở trẻ em là một vấn đề đang cần được quan tâm. Theo hiệp hội tiểu đường Hoa Kỳ thì có khoảng 208.000 người Mỹ dưới 20 tuổi đang bị bệnh đái tháo đường.

Những lý do giải thích cho vấn đề này khá phức tạp, nhưng có rất nhiều yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Thừa cân
• Trọng lượng cơ thể lúc sinh trên 4kg
• Người mẹ khi mang thai bị đái tháo đường
• Có người thân trong gia đình mắc đái tháo đường type 2
• Lối sống ít vận động

Các triệu chứng của đái tháo đường type 2 ở trẻ em có:

• Khát liên tục
• Đói liên tục
• Tăng tiểu tiện
• Vết thương lâu lành
• Nhiễm trùng thường xuyên
• Mệt mỏi
• Nhìn mờ
• Những mảng sạm da

Bạn hãy đưa con bạn đi khám ngay lập tức nếu con bạn có các triệu chứng trên. Bệnh đái tháo đường type 2 nếu không được điều trị có thể dẫn tới các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Các xét nghiệm dành cho bệnh đái tháo đường type 2 gồm xét nghiệm đường máu ngẫu nhiên, đường máu lúc đói và xét nghiệm HbA1C giúp cung cấp thêm thông tin về mức đường huyết trung bình trong vòng vài tháng gần đây.

Khi được chẩn đoán đái tháo đường ở trẻ em, điều quan trọng là phải xác định xem đó là type 1 hay type 2 trước khi đề xuất một phương án cụ thể.

Bạn nên khuyến khích trẻ ăn uống tốt và vận động cơ thể mỗi ngày để giảm nguy cơ mắc đái thái đường.

Các yếu tố nguy cơ đối với bệnh đái tháo đường type 2

Mặc dù nguyên nhân chính xác của bệnh đái tháo đường type 2 chưa được hiểu rõ, nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Một số yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn:

• Nguy cơ của bạn sẽ tăng nếu bạn có anh trai, chị gái hoặc cha, mẹ mắc bệnh đái tháo đường type 2
• Đái tháo đường type 2 có thể có ở mọi lứa tuổi, nhưng nguy cơ sẽ tăng dần lên khi bạn có tuổi và đặc biệt cao ở tuổi 45 trở đi
• Phụ nữ mắc bệnh buồng trứng đa nang có nguy cơ cao hơn

Các yếu tố nguy cơ nằm trong tầm kiểm soát

• Thừa cân, tức là bạn đang có nhiều mô mỡ hơn, khiến cho các tế bào của cơ thể có khả năng kháng insulin cao hơn. Mỡ dư thừa ở bụng gây nhiều nguy cơ hơn là mỡ thừa ở hông và đùi.
• Lối sống ít vận động cũng là yếu tố nguy cơ. Tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể sử dụng hết glucose và các tế bào sẽ đáp ứng tốt hơn với insulin
• Ăn nhiều đồ ăn vặt hoặc ăn quá nhiều sẽ làm tăng lượng đường trong máu của bạn

Ngăn ngừa bệnh đái tháo đường type 2

Có nhiều yếu tố nguy cơ mà bạn không thể tác động được như di truyền, tuổi tác hoặc giới tính. Tuy nhiên nếu bạn đang ở giai đoạn tiền đái tháo đường hoặc có các yếu tố nguy cơ hay bạn hoàn toàn khỏe mạnh. Thì một vài chỉnh sửa trong lối sống có thể giúp trì hoãn, ngăn ngừa sự khởi phát của bệnh. Những thay đổi này gồm thay đổi trong chế độ ăn uống, tập thể dục và quản lý cân nặng để giúp duy trì lượng đường trong máu ở mức lý tưởng:

Chế độ ăn

Chế độ ăn uống của bạn nên có nhiều carbohydrates giàu dinh dưỡng và chất xơ. Bạn cũng cần các loại axit béo omega – 3 có lợi cho sức khỏe tim mạch từ một số loại cá  và các loại chất béo không bão hòa. Các sản phẩm từ sữa nên ít béo. Không chỉ là những gì bạn ăn, mà bạn ăn bao nhiêu cũng là yếu tố quan trọng. Bạn nên cân đối khẩu phần ăn và cố gắng ăn các bữa ăn vào cùng một thời điểm trong ngày.

Tập thể dục

Bệnh đái tháo đường type 2 có liên quan rất nhiều tới vận động. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.

Quản lý cân nặng

Nếu bạn thừa cân thì nguy cơ đái tháo đường type 2 cũng tăng theo. Ăn uống lành mạnh, tập thể dục hằng ngày sẽ giúp kiểm soát cân nặng. Nếu những thay đổi đó không hiệu quả, bạn cần tới bác sĩ để được tư vấn giảm cân một cách an toàn.

Chẩn đoán bệnh đái tháo đường type 2

Bạn nên đi khám ngay nếu bạn thấy mình có các triệu chứng của bệnh đái tháo đường. Các bác sĩ sẽ thực hiện một xét nghiệm để lấy thông tin. Xét nghiệm dùng để chẩn đoán đái tháo đường type 2 gồm có:

• Xét nghiệm HbA1C còn gọi là xét nghiệm glycosylated hemoglobin. Xét nghiệm này cho thấy mức đường huyết trung bình trong hai hoặc ba tháng trước đó. Bạn không cần nhịn ăn để xét nghiệm chỉ số này.
• Bạn cần phải nhịn ăn 8h trước khi thực hiện test đường huyết lúc đói. Xét nghiệm này sẽ đo lượng đường trong huyết tương của bạn
• Thử nghiệm dung nạp glucose, bạn sẽ được lấy hai mẫu máu xét nghiệm trước và sau 2h khi bị uống một liều glucose. Kết quả xét nghiệm sẽ cho thấy cơ thể bạn có thể cân bằng glucose trước và sau khi ăn hay không

Nếu bạn bị mắc bệnh đái tháo đường type 2, các bác sẽ hướng dẫn bạn cách quản lý bệnh, gồm có:

• Cách test và theo dõi đường huyết tại nhà
• Chế độ ăn uống
• Chế độ vận động
• Các loại thuốc mà bạn cần sử dụng

Bạn cũng cần phải đi khám thường xuyên hơn để đảm bảo tình trạng bệnh vẫn đang được kiểm soát tốt.

Các biến chứng liên quan tới bệnh đái tháo đường type 2

Đái tháo đường type 2 có thể được kiểm soát, quản lý một cách hiệu quả. Bệnh có thể ảnh hưởng tới hầu hết các cơ quan trong cơ thể, và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Các vấn đề về da, chẳng hạn như nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm
• Tổn thương thần kinh, bệnh lý thần kinh, có thể gây mất cảm giác hoặc tê ngứa râm ran ở bàn chân. Ngoài ra còn các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, nôn mửa, táo bón.
• Máu lưu thông tới chân kém, làm cho bàn chân khó lành nếu có vết thương, nhiễm trùng, có thể dẫn tới hoại tử bàn chân.
• Giảm khả năng nghe
• Tổn thương võng mạc hay bệnh võng mạc, gây tổn thương mắt, giảm thị lực, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể.
• Bệnh tim mạch như tăng huyết áp, hẹp động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ
• Tổn thương thận, suy thận.

Hạ đường huyết

Hạ đường huyết có thể xảy ra khi lượng đường trong máu quá thấp. Các triệu chứng bao gồm run rẩy, chóng mặt, lơ mơ. Bạn có thể xử lý tình trạng này bằng cách dùng đô ăn hoặc đồ uống như nước trái cây, kẹo, nước ngọt

Tăng đường huyết

Khi lượng đường trong máu cao có thể gây ra các triệu chứng như đi tiểu thường xuyên, khát nước. Tập thể dục sẽ giúp cải thiện lượng đường trong máu của bạn

Biến chứng trong và sau khi mang thai

Nếu bạn mắc bệnh đái tháo đường trong khi mang thai, bạn cần theo dõi tình trạng một cách hết sức cẩn thận. Bệnh đái tháo đường type 2 nếu kiểm soát kém có thể gây ra:

• Ảnh hưởng tới quá trình trao đổi chất giữa mẹ và bé
• Gây hại cho các cơ quan đang phát triển của trẻ
• Làm trẻ tăng cân quá nhiều
• Tăng nguy cơ măc bệnh đái tháo đường của trẻ suốt đời.

Thống kê về bệnh đái tháo đường type 2

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ báo cáo các số liệu thống kê sau về bệnh đái tháo đường type 2 tại Mỹ:

• Hơn 29 triệu người mắc bệnh đái tháo đường type 2. Chiến 9.3% dân số
• Cứ 4 người thì 1 người không biết mình mắc bệnh đái tháo đường type 2
• Hơn 1/3 số người trưởng thành có tiền đái tháo đường. 15 – 30% trong số họ sẽ phát triển thành bệnh đái tháo đường type 2 trong năm năm.

Tổ chức Y tế Thế giới báo cáo các thống kê sau:

• Tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường toàn cầu năm 2014 là khoảng 9% đối với người lớn.
• 90% người mắc bệnh đái tháo đường là type 2
• Đái tháo đường gây ra khoảng 1,5 triệu ca tử vong trên toàn thế giới năm 2012.
• Khoảng một nửa số người mắc đái tháo đường chết do bệnh tim mạch, bao gồm bệnh tim, đột quỵ
• Đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận.

Quản lý bệnh đái tháo đường type 2

Quản lý bệnh đái tháo đường type 2 đòi hỏi bạn phải kết hợp chặt chẽ với bác sĩ, và kết quả phụ thuốc rất nhiều vào sự nỗ lực của bạn.

Bạn sẽ phải thực hiện các xét nghiệm máu định kỳ để xác định lượng đường trong máu của bạn. Điều này giúp đánh giá bạn xem bạn đang quản lý bệnh tốt như thế nào, và đánh giá mức độ đáp ứng của bạn với thuốc đang sử dụng.

Vì đái tháo đường type 2 làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, nên bạn cũng cần theo dõi huyết áp và cholesterol máu thường xuyên. Nếu bạn có các triệu chứng của bệnh tim. Bạn cần làm các xét nghiệm bổ sung như điện tâm đồ

Thực hiện các biện pháp sau đây để kiểm soát bệnh của bạn nhé:

• Duy trì chế độ ăn nhiều carbohydrate giàu dinh dưỡng và chất xơ, ít chất béo
• Tập thể dục hằng ngày
• Dùng thuốc theo đơn, chỉ dẫn
• Sử dụng máy test để theo dõi đường huyết của bạn tại nhà. Bạn nên trao đổi với bác sĩ để biết thêm về cách test, thời điểm và tần suất.

Giáo dục người thân trong gia đình về các dấu hiệu tăng hoặc hạ đường huyết. Lúc đó người thân của bạn sẽ giúp được bạn trong những trường hợp khẩn cấp.