Con của bạn luôn buồn bã, nhưng cũng hay cáu gắt và muốn xa lánh mọi người? Đó có thể là tính cách hoặc những cảm xúc bình thường trong giai đoạn phát triển của trẻ. Nhưng, nếu nỗi buồn trở nên dai dẳng và ảnh hưởng đến các hoạt động xã hội và việc học tập ở trường, trẻ có thể đang bị trầm cảm.
Liệu con bạn có thực sự đang trầm cảm không? Hãy cùng Drcuaban đọc bài viết dưới đây để hiểu rõ trầm cảm ở trẻ nhỏ và những điều bố mẹ cần biết nhé!
Mục lục
Tổng quan
Trầm cảm ở trẻ nhỏ là một tình trạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng kết nối với bạn bè và gia đình, tham gia các hoạt động xã hội, đi học, cũng như tận hưởng tuổi thơ.
Mặc dù trầm cảm ở trẻ nhỏ là vấn đề nghiêm trọng, nhưng hãy nhớ rằng, trầm cảm ở trẻ nhỏ có thể chữa được.
Chẩn đoán đúng và lập một kế hoạch điều trị là một khởi đầu tốt, nhưng khắc phục trầm cảm cần thời gian và trầm cảm cũng có thể tái phát.
Làm thế nào để biết trẻ có đang bị trầm cảm?
Các triệu chứng trầm cảm ở trẻ em có nhiều sự khác biệt. Trẻ em thường khó được chẩn đoán và không được điều trị vì nhiều triệu chứng sẽ mất đi, giống như những thay đổi tâm lý bình thường xảy ra trong quá trình trưởng thành. Các nghiên cứu y học giai đoạn đầu tập trung vào trầm cảm “âm thầm”, trong đó tâm trạng buồn chán của một đứa trẻ thường được thể hiện bằng hành động hoặc hành vi tức giận. Tuy vậy, nhiều trẻ thể hiện nỗi buồn tương tự như người lớn bị trầm cảm. Các triệu chứng chính của trầm cảm xoay quanh nỗi buồn, cảm giác tuyệt vọng và thay đổi tâm trạng.
Các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm ở trẻ em bao gồm:
- Phẫn nộ hoặc tức giận
- Liên tục buồn bã hoặc vô vọng
- Xa lánh xã hội
- Tăng độ mẫn cảm với sự từ chối
- Thay đổi thói quen ăn uống – tăng hoặc giảm
- Thay đổi giấc ngủ – mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
- Hay gào thét hoặc dễ khóc
- Khó tập trung
- Mệt mỏi
- Các vấn đề về thể chất (như đau bụng, đau đầu), điều trị không hiệu quả.
- Giảm tham gia các hoạt động yêu thích ở nhà hoặc với bạn bè, ở trường, các hoạt động ngoại khóa khác.
- Cảm giác vô dụng
- Khó tập trung hay tư duy
- Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử
Không phải trẻ nào mắc trầm cảm đều có tất cả các triệu chứng này. Trong thực tế, hầu hết tại các thời điểm khác nhau và trong các hoàn cảnh khác nhau sẽ biểu hiện các triệu chứng khác nhau. Mặc dù một số trẻ có thể tiếp tục sống tốt, nhưng hầu hết trẻ bị trầm cảm nghiêm trọng sẽ thay đổi đáng chú ý trong các hoạt động xã hội, mất hứng thú ở trường và thành tích học tập kém, hoặc thay đổi ngoại hình. Trẻ cũng có thể bắt đầu sử dụng ma túy hoặc rượu, đặc biệt nếu chúng trên 12 tuổi.
Mặc dù tương đối hiếm gặp ở trẻ dưới 12 tuổi, nhiều trẻ cố gắng tự tử – và có thể làm như vậy một cách bốc đồng khi chúng buồn bã hoặc tức giận. Các bé gái nghĩ nhiều hơn về tự tử, nhưng các bé trai có nhiều khả năng thực sự hành động tự tử hơn. Trẻ em có tiền sử bị bạo lực gia đình, lạm dụng rượu hoặc lạm dụng thể chất hoặc tình dục có nguy cơ tự tử cao hơn, cũng có nguy cơ trầm cảm cao hơn.
Nguyên nhân gì gây trầm cảm ở trẻ nhỏ?
Giống như ở người lớn, trầm cảm ở trẻ nhỏ có thể được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố liên quan đến sức khỏe thể chất, sự kiện cuộc sống, lịch sử gia đình, môi trường, tổn thương di truyền và rối loạn sinh hóa. Trầm cảm không phải là một tâm trạng tạm thời, cũng không thể biến mất nếu không được điều trị đúng cách.
Trầm cảm ở trẻ nhỏ có thể được phòng ngừa sớm?
Trẻ em có tiền sử gia đình bị trầm cảm có nguy cơ bị trầm cảm cao hơn. Những đứa trẻ có cha mẹ bị trầm cảm có xu hướng phát triển giai đoạn trầm cảm đầu tiên sớm hơn những đứa trẻ khác.
Trẻ em từ các gia đình có quan hệ hỗn loạn hoặc thường xuyên xung đột, hoặc trẻ em và thanh thiếu niên lạm dụng các chất như rượu và ma túy, cũng có nguy cơ trầm cảm cao hơn.
Làm thế nào chẩn đoán trầm cảm ở trẻ nhỏ?
Nếu các triệu chứng trầm cảm ở trẻ đã kéo dài ít nhất hai tuần, bạn nên đưa trẻ đi khám sức khỏe để đảm bảo không có lý do bệnh nào khác cho các triệu chứng, và để đảm bảo rằng con bạn được điều trị đúng cách. Một cuộc tư vấn với chuyên gia chăm sóc sức khỏe tâm thần chuyên về trẻ em cũng được khuyến khích. Hãy nhớ rằng bác sĩ nhi khoa có thể yêu cầu nói chuyện với con bạn một mình.
Đánh giá sức khỏe tâm thần nên bao gồm các cuộc phỏng vấn với bạn (cha mẹ hoặc người chăm sóc chính) và con bạn, và một số xét nghiệm tâm lý bổ sung là cần thiết. Thông tin từ giáo viên, bạn bè và bạn học có hữu ích cho thấy những triệu chứng khác nhau của con bạn là một sự thay đổi rõ rệt so với hành vi trước đó.
Không có xét nghiệm y tế cụ thể nào có thể chẩn đoán trầm cảm, nhưng các công cụ như bảng câu hỏi (cho cả trẻ và cha mẹ) kết hợp với bệnh sử, có thể rất hữu ích trong việc giúp chẩn đoán trầm cảm ở trẻ. Đôi khi những buổi trị liệu và bảng câu hỏi có thể phát hiện ra những vấn đề tâm lý khác đang góp phần vào trầm cảm như ADHD, OCD.
Có những cách điều trị nào?
Các lựa chọn điều trị cho trẻ em bị trầm cảm tương tự như đối với người lớn, bao gồm liệu pháp tâm lý trị liệu và dùng thuốc. Vai trò của gia đình và môi trường của trẻ trong quá trình điều trị khác với vai trò của người lớn. Bác sĩ của con bạn có thể đề nghị trị liệu tâm lý trước, và coi thuốc chống trầm cảm là một lựa chọn bổ sung nếu không có cải thiện đáng kể. Các nghiên cứu tốt nhất cho đến nay chỉ ra rằng sự kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và thuốc là hiệu quả nhất trong điều trị trầm cảm.
Các nghiên cứu cho thấy Prozac có hiệu quả trong điều trị trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên. Thuốc được FDA chính thức công nhận để điều trị cho trẻ em từ 8 đến 18 tuổi bị trầm cảm. Các loại thuốc khác có thể được chọn nếu có các bệnh khác cùng tồn tại khác góp phần vào trầm cảm.
FDA cảnh báo rằng thuốc chống trầm cảm có thể làm tăng nguy cơ suy nghĩ và hành vi tự tử ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm và các rối loạn tâm thần khác. Nếu bạn có thắc mắc hoặc quan tâm, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn. Ngoài ra, nếu con bạn được sử dụng các loại thuốc này, việc tiếp tục theo dõi chặt chẽ với bác sĩ là vô cùng quan trọng.
Trầm cảm ở trẻ em: Dấu hiệu cảnh báo tự tử
Cha mẹ nên đặc biệt thận trọng đối với các dấu hiệu có thể chỉ ra rằng con bạn có nguy cơ tự tử.
Dấu hiệu cảnh báo hành vi tự tử ở trẻ nhỏ bao gồm:
- Nhiều triệu chứng trầm cảm (thay đổi ăn, ngủ, sinh hoạt)
- Cách ly xã hội, bao gồm cả sự cô lập với gia đình
- Nói về tự tử, thất vọng, hoặc vô vọng
- Nhiều hành vi bất thường
- Thường xuyên xảy ra tai nạn
- Lạm dụng chất kích thích
- Quan tâm các chủ đề bệnh hoạn và tiêu cực
- Nói về tự tử và cái chết
- Hay khóc hoặc giảm biểu hiện cảm xúc
Bạn có thể tìm hiểu chi tiết về các dấu hiệu tự tử ở bài viết này.
Lời kết
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng trầm cảm lần đầu ở trẻ em đang xảy ra ở độ tuổi nhỏ hơn trước đây. Giống như ở người lớn, trầm cảm có thể lặp lại nhiều lần trong cuộc đời. Trầm cảm thường xảy ra cùng lúc với các bệnh thể chất khác. Vì vậy, trước khi trầm cảm trở nên nghiêm trọng và ảnh hưởng đến cuộc sống, chẩn đoán, điều trị sớm và theo dõi chặt chẽ là rất quan trọng.
Là cha mẹ, đôi khi bạn phủ nhận rằng con bạn bị trầm cảm. Bạn có thể không tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ vì những kỳ thị xã hội liên quan đến các bệnh tâm thần. Nhưng, hãy nhớ một điều rất quan trọng – là cha mẹ – bạn cần hiểu rõ về trầm cảm và nhận ra tầm quan trọng của việc điều trị để con bạn có thể tiếp tục phát triển về thể chất và cảm xúc một cách lành mạnh.
