Trẻ 2 tuổi: Sự phát triển và cách chăm sóc bé 2 tuổi

Khi bé cưng của bạn lên 2 tuổi, bạn có thể sẽ thấy một số thay đổi lớn ở con bạn gần như mỗi tháng. Não của một đứa bé 2 tuổi giống như một tổ ong hoạt động không ngừng nghỉ, được tích lũy và định hình thông qua vô vàn những kết nối của dây thần kinh trí não để giúp bé hiểu được điều gì, tại sao và mọi thứ diễn ra xung quanh bé như thế nào.

Từ 2 tuổi là giai đoạn phát triển trí tuệ quan trọng của trẻ. Bé trở nên tò mò và hăng hái khám phá, học hỏi mọi thứ xung quanh. Cùng với sự phát triển thể chất của trẻ nhỏ ở mỗi giai đoạn thì tâm lý của trẻ cũng có sự thay đổi theo từng lứa tuổi. Trong giai đoạn 2 tuổi là cột mốc đánh dấu sự phát triển của trẻ ở nhiều lĩnh vực vì vậy bạn cần nắm bắt tâm lý của con trẻ trong thời kỳ này để tiện chăm sóc dạy bảo.

Dưới đây là thông tin về sự phát triển của bé 2 tuổi và cách chăm sóc bé tốt nhất.

Xem thêm: Nuôi dạy trẻ 1 – 2 tuổi: Những điều bố mẹ cần biết

Sự phát triển của trẻ 2 tuổi

Chiều dài:

• Bé trai: 84,3 – 91cm; trung bình: 87cm
• Bé gái: 83,3 – 89,8cm; trung bình: 85,2cm

Cân nặng:

• Bé trai: 11,2 – 14,0kg; trung bình: 12,2kg
• Bé gái: 10,6 – 13,2kg, trung bình: 11,2kg

Trong năm thứ hai sinh, tốc độ tăng trưởng cân năng trung bình của trẻ là 2,5-3kg. Sau 2 năm tốc độ tăng trưởng trung bình mỗi năm là 2kg cho đến tuổi dậy thì.

Năm thứ 2, tốc độ tăng trưởng chiều dài của em bé bắt đầu chậm lại, tốc độ tăng trưởng mỗi năm chỉ được 10-12 cm. Từ 2 tuổi cho đến trước tuổi dậy thì, chiều cao của bé tăng bình quân 6-7 cm mỗi năm. Lúc này, bác sĩ nhi khoa có thể đưa ra những dự đoán chính xác hơn về chiều cao cân nặng của trẻ khi lớn lên.

Ngoài gien di truyền, chiều cao cân nặng còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa. Theo nghiên cứu của Đại học Liên hợp quốc tại Tokyo, Nhật Bản, yếu tố môi trường bên ngoài như dinh dưỡng là điều rất quan trọng đối với sự phát triển thể chất của trẻ. Chẳng hạn, sự suy dinh dưỡng có thể làm chậm quá trình phát triển thể chất. Nó không chỉ tác động nhiều đến mật độ xương và độ chắc khỏe của răng, kích thước các cơ quan trong cơ thể mà còn làm trì hoãn khả năng phát triển của trẻ ở tuổi dậy thì và tiền dậy thì. Nếu được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, bé có thể bắt kịp sự phát triển mà đáng lẽ bé phải đạt được trước đó. Do đó, bạn cần cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ trong mỗi giai đoạn, đặc biệt là canxi để con yêu có thể cải thiện chiều cao. Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, các yếu tố môi trường khác như: khí hậu, ô nhiễm môi trường cũng làm chậm quá trình phát triển thể chất ở trẻ.

Phát triển vận động của trẻ

Trẻ 2 tuổi của bạn sẽ thích thể hiện kỹ năng vận động vừa bắt đầu được phát hiện của chúng. Cho dù bé đang chạy, leo trèo, đá, bạn có thể mong đợi bé cưng của mình sẽ có những bước tiến lớn trong độ tuổi từ 2 đến 3.

Bạn có thể nhận thấy trẻ 2 tuổi mới bắt đầu kiểm soát tốt hơn các cử động tay và ngón tay, đó là những dấu hiệu cho thấy chúng đang xây dựng các kỹ năng vận động tốt. Bạn có thể mong đợi bé cưng của bạn có thể cầm bút chì hoặc bút màu và vẽ các đường và vòng tròn.

Những dấu mốc quan trọng

• Kỹ năng vận động thô: Khi cơ bắp của con bạn phát triển, kỹ năng leo trèo của các bé cũng phát triển. Hầu hết các trẻ 2 tuổi có thể trèo qua đồ đạc, đá bóng và chạy những quãng đường ngắn.
• Kỹ năng vận động tinh: Hầu hết trẻ 2 tuổi có thể vẽ nguệch ngoạc, tô màu, xếp ít nhất bốn khối và đặt các khối tròn hoặc vuông vào lỗ.
• Điểm nổi bật chính: Con bạn sẽ bắt đầu biết đi giống người lớn hơn. Ở tuổi này, trẻ sẽ có thể đi bên cạnh bạn mà không bị ngã và có thể đi cầu thang với sự trợ giúp của cha mẹ.

Bạn sẽ không cần phải tổ chức các hoạt động cho con bạn ở tuổi này. Hầu hết trẻ 2 tuổi là chuyên gia biến bất kỳ môi trường nào thành sân chơi. Nhưng vì khả năng di chuyển của chúng tăng lên, điều quan trọng là phải thận trọng trong việc tạo môi trường an toàn cho trẻ.

Trí não

• Hiểu rõ các món đồ chơi cơ khí đơn giản
• Hoàn thành được trò chơi ghép hình gồm 3 – 4 mảnh
• Sắp xếp các đồ vật theo hình dạng và màu sắc
• Biết tên các bộ phận trên cơ thể
• Tìm thấy những đồ vật bị giấu dưới 2 lớp phủ hoặc nhiều hơn
• Thuộc một vài câu trong các quyển sách, bài hát hoặc lời ru quen thuộc
• Làm theo những câu lệnh phức (bao gồm từ 2 đến 3 bước)

Vận động

• Chạy một cách linh hoạt hơn
• Học cách đá một quả bóng
• Nhảy
• Bước lên và xuống cầu thang lần lượt từng chân một trong khi vịn vào vật hỗ trợ
• Biết sử dụng bàn đạp của xe 3 bánh
• Ném đồ vật lên cao
• Có thể đứng trên một chân
• Có thể lắp ráp hình khối cao 6 tầng
• Kéo được các loại khóa lớn (như khóa áo, khóa quần)
• Xoay tay nắm cửa; mở nắp
• Sử dụng ly bằng một tay
• Bắt đầu cầm bút chì màu giống như người lớn
• Hầu hết đã sử dụng được bô khi gần 3 năm tuổi

Sự phát triển cảm xúc của bé 2 tuổi

Sự phát triển cảm xúc giai đoạn này được gọi là khủng khiếp nhân đôi vì một lý do. Độ tuổi này thường đánh dấu sự khởi đầu của cơn giận dữ. Bởi các bạn nhỏ đang học cách thể hiện bản thân khi thất vọng, buồn bã, mệt mỏi hoặc đói.

Bởi vì những đứa trẻ 2 tuổi thiếu những kỹ năng ngôn từ để nói ‘tôi đang cảm thấy mệt mỏi” hay “tôi cảm thấy cô đơn”, các bé không thể nói cho ai biết cảm giác của mình. Vì vậy, các bé sẽ biểu hiện nó bằng hành động. Đừng ngạc nhiên khi con bạn ngã xuống đất và bắt đầu la hét. Đó là một phần của sự phát triển trẻ bình thường.

• Rất nhạy bén với mọi người (quan sát, sao chép)
• Giả vờ biểu lộ cảm xúc thực tế trong các trò chơi
• Thể hiện tình cảm với bạn cùng chơi quen thuộc
• Thích chơi với những đứa trẻ khác (ví dụ như trò đuổi bắt) với sự tương tác qua lại hơn là “chơi song hành”
• Hiểu khái niệm nói chuyện luân phiên ở mức độ cơ bản
• Hiểu được khái niệm sở hữu (của mình, của bạn, của mẹ)
• Biểu lộ cảm xúc một cách nhanh chóng, đặc biệt là khi hạnh phúc hoặc thất vọng, buồn bã cho đến giận dữ
• Thể hiện thái độ thách thức (làm những việc không được cho phép)
• Ghét thay đổi thói quen thường ngày
• Cảm thấy tốt khi tự làm mọi thứ một cách độc lập.
• Thay đổi tâm trạng thường xuyên báo hiệu con bạn đang cố gắng kiểm soát các cảm xúc và hành động của chúng.

Trong giai đoạn này, bạn hãy khen ngợi hành vi tốt của con bạn. Bạn có thể giúp bé mặc quần áo hoặc nhặt đồ chơi khi bé yêu cầu. Trẻ 2 tuổi của bạn sẽ bắt đầu thấy mình có khả năng và năng lực, điều này sẽ thúc đẩy lòng tự trọng của chúng.

Tương tác xã hội

Hầu hết trẻ 2 tuổi về bản chất là “tự nhiên”, có nghĩa là chúng chưa thể hiểu rằng mọi người có thể có suy nghĩ hoặc mối quan tâm riêng bên ngoài chúng. Bé nghĩ rằng thế giới xoay quanh bé và nhu cầu của bé phải đặt lên hàng đầu.

Vì vậy, đừng ngạc nhiên nếu bé cưng của bạn không sẵn sàng chơi với những đứa trẻ khác theo cách truyền thống, không sẵn sàng chia đồ chơi cho các bạn.

Nhưng, ngay cả trong giai đoạn này, bé vẫn sẽ thích ở gần người khác. Và ở gần người khác là cơ hội tuyệt vời để con bạn học hỏi về các tương tác xã hội.

Những dấu mốc quan trọng:

• Bắt chước lời nói và hành động của người khác và cố gắng an ủi một người bạn giống như cách bạn an ủi bé
• Tham gia chơi trò chơi
• Hiểu được hầu hết các từ nói được
• Vốn từ mở rộng nhanh chóng, đạt khoảng 300 hoặc nhiều hơn khi được 3 năm tuổi
• Nói những câu hoàn chỉnh dài hơn là chỉ từ 2 đến 3 từ
• Nhắc lại các từ hoặc cụm từ được nghe thấy nhiều lần
• Sử dụng đại từ nhân xưng (con, mẹ, bạn)
• Hiểu được trạng từ mô tả vị trí (trên, dưới, đằng sau)
• Nói được tên, tuổi, giới tính
• Biết sử dụng từ ở số nhiều
• Nói chuyện rõ ràng hơn để người lạ có thể hiểu được.

Hoạt động vui chơi

Khoảng 2 tuổi, bạn sẽ bắt đầu thấy bé cưng của mình tạo ra các trò chơi giàu trí tưởng tượng và kết hợp các hoạt động lại với nhau thành một chuỗi phức tạp hơn thay vì chơi các đồ chơi đơn lẻ như trước đây. Đây là những dấu hiệu cho thấy tâm trí của họ đang tạo ra nhiều kết nối hơn và bắt đầu hiểu mối quan hệ giữa các đối tượng hoặc ý tưởng khác nhau.

Đây cũng là thời gian mà con bạn sẽ bắt đầu khám phá và thử tìm ra cách mọi thứ hoạt động trong giờ chơi. Điều quan trọng là tạo cho bé càng nhiều cơ hội càng tốt để khám phá. Hãy để con bạn chơi với các trẻ khác. Can thiệp nếu trò chơi trở nên thô bạo hoặc không an toàn, nhưng hãy đảm bảo tạo cho con bạn nhiều cơ hội để chơi với những đứa trẻ khác để chúng học cách hòa đồng với bạn bè.

• Cho bé thử những loại hình đồ chơi và trò chơi khác nhau như đồ chơi lớn để bé có thể kéo, đẩy hoặc cưỡi, các đồ chơi chuyển động bằng dây cót, những hộp hình nộm vui nhộn bung ra bất ngờ khi bật nắp, bộ đồ chơi lắp ráp Lego, xếp hình, đồ hóa trang, con rối tay, đồ chơi phát triển nghệ thuật…
• Đừng ngăn cản hay cấm đoán bé tự do khám phá đồ vật xung quanh nhà.
• Bạn có thể kích thích sự phát triển toàn diện giác quan của bé thông qua các trò chơi đòi hỏi sự tiếp xúc nhiều về mặt xúc giác như nặn đất sét, chơi cát và đặc biệt là trò chơi liên quan đến âm nhạc như đồ chơi mô phỏng nhạc cụ với màu sắc sặc sỡ.
• Nên dành thời gian dẫn bé đi khám phá và trải nghiệm cuộc sống muôn màu xung quanh, các địa điểm vui chơi, hoạt động giải trí ngoài trời như hồ bơi, sở thú, sân bay…
• Bạn đừng quên mang theo một cuốn sách thú vị dạy bé những điều hay khi đến bất cứ đâu bạn nhé. Những cuốn sách hay dành cho trẻ luôn có mặt tại các quầy báo, cửa hàng sách gần nhà bạn đấy.
• Khi trẻ 2 tuổi hãy dạy trẻ biết sắp xếp gọn gàng. Kê giá kệ để đồ vừa tầm tay trẻ. Đồ chơi để chỗ dễ cất dễ lấy. Qui định chỗ để đồ chơi. Dán băng xanh đỏ vàng vào chỗ cất. Đồ chơi cũng dán màu tương ứng để khi cất màu nào vào màu nấy. Làm vậy thì trẻ 2 tuổi cũng biết xếp đồ chơi sau khi chơi. Việc dọn đồ chơi xong không phải là việc của mẹ. Hãy bắt đầu việc này bằng trò chơi mệnh lện. “Cất quả bóng này vào giá, rồi lấy búp bê để trên bàn ra đây cho mẹ” chẳng hạn. Chơi như vậy bé quen với việc dọn dẹp.

Mặc dù có rất nhiều chương trình giải trí dành cho trẻ nhỏ, AAP khuyên bạn nên cho bé tiếp xúc với TV chỉ một giờ mỗi ngày. Các chương trình dành cho trẻ nhỏ có thể cung cấp bài học cho trẻ nhỏ miễn là cha mẹ cùng xem để giúp con bạn hiểu chương trình và áp dụng các bài học trong cuộc sống hàng ngày.

Các mốc quan trọng khác

Hầu hết trẻ mới biết đi có thể ngủ phần lớn vào ban đêm (ít nhất 11 giờ). Nếu không, hãy kiểm tra để đảm bảo rằng bé cưng của bạn có thói quen đi ngủ tốt và đã ngủ đủ giấc hay chưa. Các bé có thể bắt đầu thức dậy khi đang ngut ngon vào những lúc căng thẳng, bệnh tật hoặc sau khi học một kỹ năng mới mới (như đi bộ).

Bé yêu của bạn vẫn có thể cần hai giấc ngủ ngắn trong ngày hoặc chỉ cần một giấc ngủ trưa lâu hơn. Một lịch trình ngủ phù hợp sẽ đảm bảo con bạn ngủ đủ trong ngày.

Một khi con bạn có thể trèo ra khỏi cũi của chúng (và bạn đã hạ nệm xuống và tháo  tấm nệm), đã đến lúc  chuyển con bạn lên giường cho trẻ mới biết đi. Nếu con bạn cao ba feet, bạn có thể muốn chuyển chúng lên giường cho trẻ mới biết đi ngay cả khi chúng chưa trèo ra khỏi cũi. Độ tuổi thông thường để chuyển ra khỏi cũi là khoảng 18 tháng đến hai năm.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ

Bởi vì mỗi trẻ phát triển theo mỗi tốc độ khác nhau, nên không thể nói chính xác khi nào bé sẽ hoàn thiện một kỹ năng nhất định. Các mốc phát triển sẽ cung cấp cho bạn biết những thay đổi khi con bạn lớn lên, nhưng đừng lo lắng nếu bé mất nhiều thời gian vào một quá trình nào đó. Hãy thông báo cho bác sĩ nhi khoa của bạn nếu có bất kỳ dấu hiệu sau đây cho thấy bé chậm phát triển ở độ tuổi này:

• Không thể đi được sau mười tám tháng
• Không phát triển gót chân sau vài tháng đi bộ hoặc chỉ đi trên ngón chân
• Không nói được ít nhất mười lăm từ khi được mười tám tháng
• Không nói được câu hai từ khi đã hai tuổi
• Không thể nhận biết chức năng của các đồ vật trong gia đình ( như bàn chải, điện thoại, chuông, nĩa, thìa) khi mười lăm tháng
• Không bắt chước hành động hay lời nói vào cuối giai đoạn này
• Không thể làm theo các hướng dẫn đơn giản khi hai tuổi
• Không biết cách đẩy một đồ chơi có bánh khi hai tuổi.

Dinh dưỡng cho trẻ 2 tuổi

Giai đoạn này, nhu cầu dinh dưỡng của bé rất cao vì vậy mẹ cần tăng về lượng cũng như chất trong mỗi bữa ăn hàng ngày của trẻ. Cụ thể:

• Bé cần được ăn 2 bữa cơm nát
• Các loại thực phẩm đa dạng, phong phú (thịt, cá, tôm, cua, trứng, lạc, vừng, đậu, rau xanh, củ quả)
• 2 bữa cháo hoặc súp, phở (bữa phụ)
• Tráng miệng với hoa quả, sữa chua
• Uống 500 – 600ml sữa bao gồm sữa chua, sữa tươi, sữa công thức

Trong đó, mẹ lưu ý, khi cho trẻ ăn cơm nát cần phải cung cấp đủ 4 nhóm chất: bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Chỉ tiêu dinh dưỡng trong 1 ngày cần đạt: 150 – 200g gạo, 120 – 150g thịt, 150g – 200g cá, tôm, 150 – 200g rau xanh, 30 – 40g dầu ăn hoặc mỡ. Bé cũng cần được ăn từ 3 – 4 quả trứng/tuần.

Ngoài ra, trẻ 2 tuổi ăn được khá nhiều thực phẩm nên thực đơn cho bé 2 tuổi cũng khá phong phú. Rất nhiều mẹ kết hợp nhiều món ăn cho con giúp con kích thích vị giác, thèm ăn. Tuy nhiên, mẹ lưu ý, không phải thực phẩm nào cũng kết hợp với nhau mang lại hiệu quả tốt. Một số thực phẩm sau khi kết hợp sẽ khiến bé ăn vào không những không hấp thụ dinh dưỡng mà còn cảm thấy khó tiêu, đau bụng như: sữa + chuối, sữa + cam chanh, cà rốt + củ cải, thịt bò + hải sản, đậu đen, hẹ…

Những điều cần nhớ khi trẻ 2 tuổi

Khi bước vào tuổi lên 2 rắc rối này bé sẽ rất dễ xúc động và tâm lý bé phát triển mạnh mẽ hơn. Do tốc độ suy nghĩ nhanh hơn tốc độ nói nên khả năng trình bày suy nghĩ, bộc lộ cảm xúc của bé sẽ không bắt kịp với những gì đang diễn ra trong đầu bé. Thử tưởng tượng xem, nếu như bạn biết chính xác những gì mình muốn nói nhưng lại không thể nói ra được, cổ họng như nghẹn cứng, bạn có thấy khó chịu và la lớn lên để thu hút sự chú ý của mọi người không? Các bé 2 tuổi cũng vậy thôi. Vì vậy, bạn nên thông cảm cho bé con nhà mình một chút nhé!

Xử trí những cơn nóng giận của bé lúc này thực sự là một thách thức lớn và đầy căng thẳng cho cả bé và phụ huynh. Bạn cần biết rằng cách tốt nhất để đối phó với cơn tức giận của bé là bạn không nên nổi giận với bé. Hai cơn tức giận mà cộng hưởng với nhau thì thật là kinh khủng phải không nào. Thay vào đó, bạn có thể làm theo những gợi ý sau: Bình tĩnh; luôn nhớ rằng bạn là người lớn (nên cần cư xử cho ra dáng người lớn, không được bắt chước cách cứ xử của trẻ con); đợi khi bé bình tĩnh hơn, bạn sẽ nói cho bé nghe cơn tức giận vừa qua của bé; cho bé thấy bạn yêu bé biết bao; lường trước và ngăn chặn những tình huống có thể làm cho bé nổi giận ở những nơi bé đến lần đầu.

Trẻ 2 tuổi luôn có ý muốn làm giỏi những việc của mình. Điều này đạt đến đỉnh cao ở giai đoạn 2 tuổi đến 2 tuổi rưỡi, hơn nữa là khi được 3 tuổi rưỡi. Nắm bắt kịp thời và phát huy được ý muốn này chính là bí quyết dạy con thành người ưu tú. Rửa tay, buộc dây giầy, cài cúc áo. Những việc này dù có mất thời gian cũng phải để trẻ tự làm. Cha mẹ giành nhiều thời gian, chịu khó dạy con cách làm thì bây giờ có thể bận bịu nhưng sau này sẽ là những ngày vui. Trẻ được 2 tuổi nên để trẻ tham gia giúp việc nhà hết mức có thể. Lau bàn, lấy cái này, cất cái nọ, lau đĩa… tìm nhiều việc vừa sức để trẻ làm giúp. Trẻ làm xong phải được khen thật nhiều. Quan trọng hơn là phải củng cố lòng tự tin cho trẻ.

Khi được 2 tuổi, trẻ có nhu cầu vận động toàn thân, và nhu cầu đối với ngôn ngữ cũng y như vậy. Đặc biệt là khi được 2 tuổi, ngôn ngữ phát triển một cách đột phá, nhưng chỉ đến 2 tuổi rưỡi là hiện tượng đột phá này tự nhiên biến mất. Theo đó, có thể nói thời kì từ 2 tuổi đến 2 tuổi rưỡi là thời kì quan trọng nhất. Các bậc cha mẹ nên biết trước điều này, đây là thời kì mẫn cảm với ngôn ngữ nhất trong suốt cả cuộc đời. Vì vậy, phải nói với trẻ bằng giọng chuẩn, như nói với người lớn. Ở độ tuổi này trò chơi ngôn ngữ là thích hợp nhất.

Khi con 2 tuổi, cố gắng mua nhiều sách cho con. Không chỉ cho con xem tranh, mà mẹ đọc cho con nghe. Nếu con muốn, mỗi ngày cứ đọc 5 quyển hay 10 quyển cũng đọc cho con nghe. Khi đó, mẹ sẽ xem được quyển nào hay để đọc lại, quyển nào chỉ đọc qua. Hãy đọc nhiều lần cuốn nào mà con thích.

Khi được 2 tuổi, các kỹ năng và kiến ​​thức của con bạn sẽ phát triển nhanh chóng. Nhưng hãy nhớ rằng con bạn học được rất nhiều thông qua chơi trò chơi. Hãy để con bạn khám phá và chơi theo cách riêng của chúng.

Xem thêm: Trẻ 3 tuổi: Sự phát triển thể chất, tinh thần và cách chăm sóc bé