Trong cuộc chiến không cân sức chống lại những khuyết điểm trên da, có một vài thành phần mỹ phẩm chủ chốt bạn nên biết và acid salicylic đứng đầu danh sách đó. Nói một cách đơn giản, axit salicylic là một trong những kẻ thù lớn nhất của mụn trứng cá. Bạn bôi axit salicylic lên một cái mụn qua đêm và đôi khi, bạn thức dậy vào buổi sáng với một cái mụn đã khô và ít sung hơn.
Nhưng, chính xác thì acid salicylic có tác dụng gì đối với da? Cách sử dụng nó như thể nào để đạt hiệu qủa? Trong bài viết này hãy cùng mình tìm hiểu xem axit salicylic hoạt động ra sao? Những ai nên và không nên sử dụng nó? Cách sử dụng nó sao cho hiệu quả?
Mục lục
Acid salicylic là gì?
Trước hết, hãy hiểu acid salicylic là gì? Nó hơi phức tạp, nhưng cấu trúc chính xác của axit salicylic rất quan trọng trong việc giải thích tại sao (và làm thế nào) nó hoạt động tốt như vậy. Khi nói đến các sản phẩm chăm sóc da, có hai loại axit bạn sẽ thấy thường xuyên: beta hydroxy acid (BHA) và alpha hydroxy acid (AHA).
Acid salicylic là một axit beta hydroxy hay còn được biết đến với tên gọi khác là BHA. Chất này có hai loại là alpha hydroxy axit – có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng trên da, giúp làm mịn, tẩy tế bào chết và làm đều màu da. Loại thứ hai là beta, chất này cũng có công dụng tẩy tế bào chết nhưng không khiến bí tắt các lỗ chân lông và có hoạt tính tương tự một chất kháng khuẩn. Acid salicylic chính là một chất chính của BHA và là chất dẫn của aspirin.
“Axit salicylic là một axit beta hydroxy. Điều này có nghĩa là phần hydroxy của phân tử được tách ra khỏi phần axit bởi hai nguyên tử carbon, trái ngược với axit alpha hydroxy nơi chúng được phân tách bởi một nguyên tử carbon”
Hơn nữa, axit salicylic thực sự có nguồn gốc từ vỏ cây liễu, nó thuộc về một nhóm các thành phần được gọi là salicylates. Cấu trúc này rất quan trọng vì nó làm cho axit salicylic nhiều dầu hơn nên có thể xâm nhập vào lỗ chân lông của da.
Cả axit alpha và beta hydroxy đều tẩy tế bào chết cho da nhưng AHA tan trong nước trong khi BHA tan trong dầu.
“Nói chung, các thành phần hòa tan trong dầu thâm nhập qua các lớp lipid giữa các tế bào da dễ dàng hơn”. Nói cách khác, các thành phần hòa tan trong dầu có thể xâm nhập vào da ở mức độ sâu hơn so với các thành phần hòa tan trong nước.
AHA hoạt động tốt trên bề mặt da để làm lỏng da cũ, da chết và để lộ làn da tươi mới hơn. Acid salicylic hoạt động sâu hơn và có khả năng thâm nhập vào lỗ chân lông để làm thông thoáng chúng. Axit salicylic có công dụng cải thiện làn da theo hai cách là tẩy tế bào chết trên bề mặt và giúp giảm viêm. Không giống như acid glycolic, BHA có khả năng hòa tan trong dầu, vì thế chất này vô cùng lý tưởng để tẩy tế bào chết cho các loại da dầu.
Acid salicylic có tác dụng gì cho da?
Tất cả những điều này có nghĩa là axit salicylic có thể xâm nhập sâu vào da bạn để thực hiện công việc của mình. Điều này chính xác là những gì làm cho axit salicylic trở thành một thành phần mạnh mẽ để nhắm mục tiêu vào mụn trứng cá – đặc biệt là đối với mụn đầu đen và mụn đầu trắng.
Một khi nó xâm nhập vào da, acid salicylic “hòa tan các mảnh vụn da làm tắc nghẽn lỗ chân lông, hoạt động như một chất chống viêm và cũng giúp mụn nhọt và mụn mủ đỏ biến mất nhanh hơn”, Naissan O. Wesley, bác sĩ da liễu tại Los Angeles nói.
Ngoài ra Salicylic Acid còn có thể hỗ trợ kháng viêm trên da hiệu quả. Các phân tử có trong thành phần hợp chất này thường có kích thước lớn hơn. Chính vì thế chúng không hề gây kích ứng cho da. Trái lại glycolic acid lại chứa các phân tử nhỏ vì thế sẽ dễ gây đỏ cục bộ và làm khó chịu trên làn da.
Axit salicylic giống như aspirin, chất này có tác dụng giảm nhanh và chống lại các viêm đỏ do mụn. Giúp thu hẹp kích thước mụn cũng như tình trạng viêm đỏ với công hiệu làm dịu da.
Tác dụng kháng viêm này còn biến acid salicylic thành một chất tẩy tế bào chết dịu nhẹ và hiệu quả. Điều này vô cùng thích hợp và cần thiết cho những bạn có làn da nhạy cảm hoặc bệnh ban đỏ.
Salicylic acid cũng là một chất tẩy da chết
Sự phá vỡ các tế bào da này cũng thúc đẩy quá trình tẩy da chết. Salicylic acid được coi là một loại thuốc keratolytic, có nghĩa là nó hoàn hảo cho việc tẩy da chết. “Keratolytic có tác dụng làm mềm và bong tróc lớp tế bào da trên cùng”, Rachel Nazarian, một bác sĩ da liễu tại New York cho biết. Do khả năng hòa tan trong môi trường dầu nhờn nên axit salicylic thấm nhanh, thâm nhập sâu vào các lỗ chân lông chứ không còn chỉ ở trên bề mặt nữa. Nói cách khác, axit salicylic có khả năng tẩy tế bào chết sâu trong lỗ chân lông – tác nhân gây tắc nghẽn bã nhờn – điều mà tẩy da chết vật lí không thể làm được.
Chất này còn giúp loại bỏ nhanh các vi khuẩn và giảm các vấn đề về mụn. Khác với axit salicylic, axit glycolic chỉ có công dụng làm sạch trên bề mặt. Với hiệu quả tẩy tế bào chết tốt, acid salicylic giúp phá vỡ các liên kết giữa các cấu trúc già cỗi, lão hóa, giúp những thành phần thừa có thể dễ dàng bị bong tróc. Loại keo liên kết này chính là một loại protein có tên gọi là keratin.
Do các hoạt tính mạnh mẽ đặc trưng, axit salicylic được biết đến như một tác nhân keratolytic – chất thường hóa của quá trình lột da (keratinization). Tẩy da chết hóa học là một quá trình vô cùng cần thiết, giúp cải thiện kết cấu và chức năng của da.
Axit salicylic cũng làm lỏng và phá vỡ các desmosome (gắn giữa các tế bào ở lớp ngoài của da).
Một nguyên nhân của mụn trứng cá là các tế bào da không hoạt động bình thường và thay vì bong ra theo chu kỳ tế bào da khỏe mạnh, chúng dính vào nhau và làm tắc nghẽn lỗ chân lông, tạo ra u nang và mụn đầu đen. Lúc này Salicylic acid hỗ trợ việc loại bỏ và nới lỏng các tế bào da này và giúp làm tan các mụn đầu đen.
Salicylic acid hoạt động tốt nhất trên mụn đầu đen và mụn đầu trắng
Có ba yếu tố góp phần gây ra mụn trứng cá:
- Sự bong tróc bất thường của các tế bào da
- Tiết dầu quá mức
- Hoạt động của vi khuẩn P. acnes
Axit salicylic tác động tới nguyên nhân đầu tiên bằng cách hòa tan các loại mảnh vụn da làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây ra mụn trứng cá.
Do đó, loại mụn tốt nhất để điều trị bằng axit salicylic là mụn đầu đen và mụn đầu trắng. Axit salicylic có thể hòa tan keratin và điều chỉnh các tế bào da. Nó có một số hiệu quả chống lại mụn trứng cá do hoạt động kháng khuẩn của nó, nhưng ít hiệu quả hơn so với mụn đầu đen và mụn đầu trắng cổ điển.
Làm mờ sẹo và vết thâm
Nếu bạn có nhiều vết thẹo, thâm do mụn trứng cá hoặc các tàn nhang trên mặt hãy thử sử dụng acid salicylic. Chất này được đánh giá cao trong việc làm mờ và đổi màu tông da.
Làm thông thoáng lỗ chân lông bị bí tắc
Axit salicylic có tác dụng làm thông thoáng các lỗ chân lông bị bí tắc trên cả da dầu. Chất này hỗ trợ kích thích lưu thông các bã nhờn, dầu cũ, bụi bẩn ra khỏi lỗ chân lông và làm sạch da mặt.
Làm tan mụn cóc
Khi sử dụng ở nồng độ từ 10- 30% axit salicylic có khả năng làm tan các mụn cóc.
Giảm da nhờn
Khi thoa lên da nhờn, acid salicylic có tác dụng phá vỡ các acid béo như bã nhờn hoặc các loại dầu tự nhiên. Việc này giúp loại bỏ dầu nhờn hiệu quả ra khỏi cơ thể.
Thu nhỏ lỗ chân lông
Với tác dụng làm săn chắc da và giảm dầu, axit salicylic có khả năng thu nhỏ lỗ chân lông lớn. Hoạt tính se khít của chất này giúp da thêm mịn màng hơn.
Phản ứng phụ có thể gặp khi sử dụng acid salicylic
Các phản ứng trên da như khô da, nóng rát, viêm đỏ có thể xảy ra ngay khi bắt đầu điều trị. Nếu bất kỳ triệu chứng nào trên đây xuất hiện kéo dài, bạn nên đến bác sĩ để nhận được sự tư vấn. Bạn có thể cần giảm lượng hoặc dùng một lượng nhiều hơn tùy thuộc vào ý kiến bác sĩ.
Thực tế, khi bạn được bác sĩ đồng ý sử dụng chất này nghĩa là chúng đem lại nhiều tác dụng trên da bạn hơn là nguy hiểm. Đồng thời, có nhiều người sử dụng axit salicylic mà không hề có một tác dụng phụ nào.
Tuy nhiên, có nhiều trường hợp phản ứng nghiêm trọng với axit salicylic. Bạn cần ngưng sử dụng và tìm đến các bác sĩ nếu như gặp triệu chứng như phát ban, ngứa, sưng… Đặc biệt, bạn cần chú ý các khu vực như mặt, lưỡi, họng… hoặc tình trạng chóng mặt, khó thở….
Ai nên tránh sử dụng axit salicylic?
Tác dụng phụ tiêu cực chính của axit salicylic là khả năng gây kích ứng và làm khô da ở những người rất nhạy cảm hoặc những người lạm dụng nó.
Tùy thuộc vào nồng độ và số lượng sử dụng, một số người có thể bị khô, bong tróc, đỏ và một số kích ứng da. Vì lý do này, những người có làn da khô hoặc nhạy cảm nghiêm trọng nên cân nhắc tránh axit salicylic hoàn toàn.
Đây cũng không phải là lựa chọn tốt nhất nếu bạn đang mang thai hoặc dùng một số loại thuốc, kể cả thuốc làm loãng máu. Trước khi sử dụng acid salicylic, hãy nói với bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn nếu bạn bị dị ứng với chúng hoặc các thuốc chống viêm không steroid – NSAID (ví dụ: aspirin, ibuprofen, naproxen) cũng như bất kỳ dị ứng khác. Sản phẩm này có thể chứa các thành phần không hoạt động, có thể gây ra kích ứng hoặc các vấn đề khác. Nói chuyện với dược sĩ của bạn để biết thêm chi tiết.
Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào sau đây, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng sản phẩm này. Chúng bao gồm: Tiểu đường, tuần hoàn kém, các vấn đề về da (ví dụ: nhiễm trùng, vết thương, viêm da dị ứng).
Hãy cho bác sĩ của bạn biết nếu bạn đang mang thai hoặc dự định có thai. Bạn không nên mang thai trong khi sử dụng axit salicylic. Axit salicylic có thể gây hại cho thai nhi. Nếu bạn có thai trong khi sử dụng axit salicylic, hãy nói chuyện với bác sĩ ngay về nguy cơ và lợi ích của nó.
Chất này vẫn chưa xác định có đi vào sữa mẹ không. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho con bú.
Điều nghiêm trọng hơn: “Sử dụng axit salicylic hoặc bất kỳ salicylate nào cho các phần rất lớn của cơ thể bạn có thể dẫn đến ngộ độc salicylate”. Vì vậy, chỉ sử dụng nó vào các khu vực dễ bị mụn trứng cá.
Không phải bất kỳ ai cũng có thể nhận được hiệu quả mong đợi với tác dụng của axit salicylic. Vì thế các bác sĩ thường hay khuyên rằng nên đặc biệt cẩn trọng với hợp chất này ở 3 loại da trên thang đo Fitzpatrick:
- Loại IV: Đây là loại da từ màu be cho đến màu nâu, loại da phổ biến ở Địa Trung Hải hoặc Tây Ban Nha. Loại này chỉ bị cháy nắng nhẹ hoặc rám nắng dần
- Loại V: Đây là làn da nâu sẫm và không bao giờ bị cháy nắng hoặc dễ bị rám nắng.
- Loại VI: Loại da đen này hầu như không bao giờ bị bỏng hoặc rám nắng dễ dàng.
Những loại da này chứa nhiều tế bào sản xuất sắc tố melanin. Da sử dụng sắc tố chống oxy hóa này để hạn chế viêm. Mặc dù đây là một cơ chế tốt nhưng những loại da này có nguy cơ thay thế mụn trứng cá bằng các đốm đen, đốm đồi mồi.
Bất cứ điều gì khác làm viêm da, cho dù là cố ý (ví dụ, một chất làm sáng da) hoặc vô ý (ví dụ, nhiễm trùng hoặc mụn trứng cá), cũng có thể để lại sạm đen vĩnh viễn trên da. Nếu bạn có làn da màu be đến đen, bạn chỉ nên sử dụng axit salicylic dưới sự kiểm soát chặt chẽ.
Cách sử dụng Acid salicylic
Acid salicylic có thể được tìm thấy trong một loạt các công thức, bao gồm sữa rửa mặt, toner, serum và dưỡng ẩm. Nó cũng là một thành phần quan trọng trong các sản phẩm tẩy da chết hóa học AHA/BHA.
Salicylic acid hiệu quả nhất khi có thời gian hấp thụ vào da (tầm hơn 10 phút), vì vậy sữa rửa mặt S.A là một sản phẩm ít hiệu quả hơn. Để tận dụng tối đa hiệu quả của axit salicylic trong quy trình chăm sóc da của bạn, hãy tham khảo các ứng dụng dưới đây:
- Bắt đầu bằng cách làm sạch da bằng sữa rửa mặt nhẹ nhàng, có độ pH thấp. Đảm bảo rằng bạn rửa sạch da hoàn toàn sau khi thoa sữa rửa mặt.
- Đối với cấu trúc của các loại da dầu hơn, bạn nên điều chỉnh pH nhẹ nhàng để giảm dầu thừa và bụi bẩn.
- Nếu bạn sử dụng một sản phẩm có vitamin C, tốt nhất nên sử dụng nó trước axit salicylic. Và đợi 20 phút trước khi dùng chất này.
- Khi thoa axit salicylic, nếu sản phẩm có dạng gel hoặc kem dưỡng da, hãy thoa một lượng nhỏ bằng hạt đậu và mát xa lên da theo chuyển động hướng lên.
- Nếu salicylic acid ở dạng chất lỏng, bạn có thể chọn cách sử dụng chúng với một miếng bông và chấm lên mặt.
- Đợi 15-30 phút trước khi thoa bất kỳ sản phẩm khác. Điều này cho phép axit salicylic có thể tẩy tế bào chết cho da và cung cấp đủ thời gian cho làn da điều chỉ lại độ pH.
- Bạn không cần phải rửa lại mặt sau khi thoa axit salicylic.
- Nên kết hợp axit salicylic với các sản phẩm chăm sóc da hằng ngày. Áp dụng các sản phẩm của bạn theo thứ tự này: Các hoạt chất khác như axit glycolic, tinh chất dưỡng ẩm và huyết thanh, kem dưỡng da và dưỡng ẩm. Sử dụng kem chống nắng cho mặt vào ban ngày và/ hoặc kem dưỡng vào buổi tối.
Thêm một vài lưu ý bổ sung khác: thông thường các sản phẩm chăm sóc da thường bao gồm cả axit salicylic kết hợp với các axit hoạt động khác. Do tác dụng của các thành phần này, mình thực sự khuyên bạn nên làm sạch da kỹ trước khi tiếp tục các bước khác trong quy trình chăm sóc da. Luôn đọc hướng dẫn trên bao bì trước khi sử dụng sản phẩm.
Tần suất sử dụng axit salicylic
Salicylic acid có tác động mạnh mẽ đến kết cấu và chất lượng của da. Tuy nhiên, nó cũng thường gây ra nhiều tác dụng phụ. Vì sức mạnh của nó, axit salicylic cũng có khả năng gây kích ứng da. Vì thế bạn cần có thói quen chăm sóc da một cách cẩn thận và kiên nhẫn.
Khi bạn bắt đầu sử dụng axit salicylic, điều quan trọng là sử dụng tối đa 2 đến 3 lần một tuần. Hãy dùng thử lên da một hoặc hai ngày để thấy được cách bạn tương tác với sản phẩm. Theo dõi cảm giác của bạn để xem liệu có bất kỳ sự gia tăng kích thích, ngứa hoặc đỏ hay không.
Đây là một cách tuyệt vời để hiểu cách làn da của bạn phản ứng với các sản phẩm axit salicylic. Đồng thời có thể cung cấp cho bạn sự hiểu biết về tần suất sử dụng. Mỗi cấu hình da là duy nhất vì thế có người có thể sử dụng sản phẩm hàng ngày, trong khi những người khác cảm thấy thoải mái khi dùng không thường xuyên.
Nếu bạn thấy rằng làn da của bạn phản ứng tốt, chắc chắn bạn có thể sử dụng các sản phẩm axit salicylic hàng ngày. Mình khuyên bạn nên sử dụng nó một lần một ngày. Nếu dung buổi tối sẽ mang đến hiệu quả tốt hơn vì làn da của bạn có thể hấp thụ tất cả các lợi ích axit salicylic mà không bị gián đoạn trong khi bạn ngủ.
So sánh giữa Salicylic Acid và Benzoyl Peroxide
Giống với axit salicylic, benzoyl peroxide là hoạt chất trị mụn. Không thể nói axit salicylic hay benzoyl peroxide chất nào tốt hơn. Khi bạn phân vân giữa axit salicylic và benzoyl peroxide, bạn cần cân nhắc:
- Loại mụn của bạn: Salicylic acid hiệu quả hơn cho mụn đầu đen và mụn đầu trắng. Benzoyl peroxide hoạt động tốt cho mụn mủ nhẹ.
- Mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá: Cả hai thành phần này đều được dành cho mụn trứng cá nhẹ. Và chúng có thể mất vài tuần để cho thấy hiệu quả. Tuy nhiên Benzoyl peroxide có thể cho thấy một số lợi ích như một điều trị tại chỗ khẩn cấp.
- Mức độ hoạt động của bạn: Nếu bạn hoạt động vào ban ngày, mồ hôi có thể chuyển benzoyl peroxide vào quần áo của bạn và nhuộm màu. Bạn nên cân nhắc sử dụng các sản phẩm liên quan vào ban đêm hoặc sử dụng axit salicylic thay thế.
- Sức khỏe da của bạn: Acid salicylic nhẹ hơn và có thể không gây tác động mạnh đến làn da nhạy cảm nhiều như benzoyl peroxide.
- Các điều kiện y tế cơ bản: Mặc dù cả hai thành phần đều có sẵn OTC, nhưng điều này không có nghĩa là chúng hoàn toàn an toàn cho mọi người. Kiểm tra kỹ với bác sĩ nếu bạn có tình trạng viêm da tiềm ẩn. Bạn cũng nên nói chuyện với bác sĩ nếu bạn bị bệnh thận, tiểu đường hoặc bệnh gan.
Cách chọn sản phẩm chứa axit salicylic tốt nhất
Cũng như nhiều điều trong cuộc sống, câu trả lời cho câu hỏi này phụ thuộc phần lớn vào từng cá nhân. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá, mình có thể khuyên bạn nên sử dụng sản phẩm nào, chẳng hạn như Sữa rửa mặt SkinCe Seas LHA, có chứa hỗn hợp axit salicylic. Đối với mụn trứng cá nhẹ xảy ra thường xuyên, một phương pháp điều trị mụn trứng cá có thể hữu ích, đặc biệt là khi áp dụng sớm.
Một số phương pháp điều trị tại chỗ nổi bật với acid salicylic yêu thích của mình bao gồm Clean & Clear Advantage Acne Spot Treatment và Rapidad Acne Spot Treatment, cả hai đều chứa 2% axit salicylic.
Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm của Mỹ (FDA), nồng độ cho phép đối với các sản phẩm có chứa axit salicylic ở mức từ 0,5%-2%, vì vậy đó là nồng độ bạn nên sử dụng. Đối với peel da tại các phòng khám da liễu, nồng độ có thể lên tới 20-30%.
Lượng axit salicylic an toàn cho mỗi cá nhân phụ thuộc rất nhiều vào tuổi cũng như bất kỳ tình trạng da nào của bạn. Dưới đây là một số ứng dụng và số lượng axit salicylic phổ biến nhất:
Phương pháp điều trị chống mụn trứng cá
Hầu hết các phương pháp điều trị mụn trứng cá không kê đơn được giới hạn ở mức 2% axit salicylic cho kem và gel.
Nếu bạn có làn da đặc biệt nhạy cảm, hãy tìm những sản phẩm có cường độ thấp hơn. Có thể chỉ bao gồm một nửa phần trăm axit salicylic. Các phương pháp điều trị này thường an toàn khi được áp dụng một hoặc hai lần mỗi ngày, miễn là bạn sử dụng chúng theo chỉ dẫn.
Kem chống lão hóa
Giống như các phương pháp điều trị mụn trứng cá, các loại kem chống lão hóa thường có khoảng 2% axit salicylic. Khi ở trên da, nồng độ axit salicylic này là lý tưởng để tái tạo tế bào trẻ trung hơn.
Dầu gội trị gàu
Ở nồng độ thấp hơn, axit salicylic có thể đẩy nhanh quá trình tẩy da chết và hỗ trợ trong các tình trạng như gàu và viêm da tiết bã, nguyên nhân là do sự chậm lại của các tế bào da bị bong tróc
Các sản phẩm chăm sóc tóc như dầu gội thường có từ 3 đến 12% axit salicylic hoặc gấp sáu lần so với các sản phẩm chăm sóc da cơ bản. Vì tỷ lệ thành phần hoạt chất cao hơn cho dầu gội, nên bạn hãy chắc chắn sẽ gội sạch chúng sau khi sử dụng để bảo vệ da đầu của bạn.
Loại bỏ mụn cóc
Phương pháp điều trị mụn cóc có từ 17 đến 27% axit salicylic. Vì ứng dụng này khác biệt rõ rệt so với các loại kem chống lão hóa và điều trị chống mụn trứng cá nên hãy chắc chắn không sử dụng các giải pháp loại bỏ mụn cóc thay cho các công thức khác.
Dùng sản phẩm này một hoặc hai lần một ngày theo hướng dẫn và không nên sử dụng ngoài khung thời gian được đề xuất.
Mặc dù các sản phẩm axit salicylic an toàn cho hầu hết các loại da, nhưng phản ứng của mỗi người với các sản phẩm axit salicylic không kê đơn có thể khác rất nhiều so với phản ứng với thuốc theo toa. Hãy cẩn thận khi dùng sản phẩm axit salicylic để chăm sóc cá nhân và hãy theo dõi làn da của bạn để biết tác dụng phụ và phản ứng.
Kết luận
Tuy rất hữu dụng trong việc điều trị các vấn đề về da, đặc biệt là mụn, nhưng bạn cũng nên cân nhắc về liều lượng và tần suất sử dụng Salicylic Acid. Để đảm bảo an toàn cho da, hãy tham khảo ý kiến chuyên môn của bác sĩ để có được liệu trình điều trị mụn cùng Acid Salicylic đạt hiệu quả tốt.
