Con của bạn đang ở độ tuổi thanh thiếu niên (hay độ tuổi teen), đứa trẻ thường xuyên tự ti và cực kỳ nhạy cảm? Đây có thể không chỉ là một biểu hiện của nhút nhát thông thường, nó có thể là biểu hiện của bệnh trầm cảm ở thanh thiếu niên!
Vậy, trầm cảm ở thanh thiếu niên là gì? Bạn cần làm gì nếu con mình mắc trầm cảm?
Hãy cùng Drcuaban tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Mục lục
Tổng quan
Trầm cảm ở thanh thiếu niên là một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng gây ra cảm giác buồn bã và mất hứng thú với các hoạt động trong cuộc sống. Nó ảnh hưởng đến cách những đứa trẻ ở tuổi thanh thiếu niên nghĩ, cảm nhận và hành xử, nó cũng có thể gây ra các vấn đề về cảm xúc, chức năng và thể chất. Mặc dù trầm cảm có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc đời, các triệu chứng ở thanh thiếu niên có thể khác nhau giữa người trưởng thành.
Các vấn đề như áp lực cuộc sống, thành tích học tập và sự thay đổi cơ thể có thể mang lại nhiều cảm xúc buồn lo ở thanh thiếu niên. Nhưng đối với một số thanh thiếu niên, những tâm trạng buồn rầu này không chỉ là cảm giác tạm thời – chúng là triệu chứng của trầm cảm.
Trầm cảm ở thanh thiếu niên không phải là khuyết điểm hoặc điều gì đó có thể khắc phục bằng ý chí – nó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng và cần phải điều trị lâu dài. Đối với hầu hết thanh thiếu niên, các triệu chứng trầm cảm dễ dàng điều trị bằng dùng thuốc hoặc tư vấn tâm lý.
Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm của thanh thiếu niên bao gồm thay đổi từ thái độ và hành vi của thiếu niên, điều này có thể gây ra đau khổ và vấn đề nghiêm trọng ở trường hoặc ở nhà, trong các hoạt động xã hội hoặc trong các lĩnh vực khác của cuộc sống.
Mức độ nghiêm trọn của các triệu chứng trầm cảm có thể khác nhau, nhưng những thay đổi trong cảm xúc và hành vi của con bạn có thể bao gồm các ví dụ dưới đây
Thay đổi cảm xúc
Hãy lưu ý về những thay đổi về cảm xúc, như:
- Cảm giác buồn bã, có thể bao gồm: khóc mà không có lý do rõ ràng
- Thất vọng hoặc tức giận, thậm chí do những vấn đề nhỏ
- Cảm thấy vô vọng
- Tâm trạng khó chịu hoặc bực bội
- Mất hứng thú và không có niềm vui trong các hoạt động thông thường
- Không vui vẻ hoặc xung đột với gia đình hoặc bạn bè
- Tự ti
- Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi
- Tự trách bản thân một cách thái quá về những lỗi lầm hoặc thất bại trong quá khứ
- Cực kỳ nhạy cảm với sự từ chối hoặc thất bại, đồng thời cần sự trấn an quá mức
- Khó khăn trong suy nghĩ, tập trung, đưa ra quyết định hay ghi nhớ mọi thứ
- Liên tục cảm giác rằng cuộc sống và tương lai thật nghiệt ngã và ảm đạm
- Suy nghĩ thường xuyên về cái chết hoặc tự tử.
Thay đổi hành vi
Hãy theo dõi những thay đổi trong hành vi, chẳng hạn như:
- Mệt mỏi và không có sức lực
- Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
- Thay đổi khẩu vị – giảm cảm giác thèm ăn và giảm cân, hoặc tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân
- Sử dụng rượu hoặc ma túy
- Kích động hoặc bồn chồn – ví dụ như luôn gõ chân tay tạo nhịp hoặc không thể ngồi yên
- Suy nghĩ, nói hoặc chuyển động cơ thể chậm chạp
- Thường xuyên đau nhức cơ thể không giải thích được, có thể bao gồm việc thường xuyên đến phòng y tế trường học
- Tự cách ly xã hội
- Thành tích học tập kém hoặc nghỉ học thường xuyên
- Ít chú ý đến vệ sinh cá nhân hoặc ngoại hình
- Những cơn giận dữ bùng phát, hành vi gây rối, hoặc các hành vi mang tính nguy hiểm khác
- Tự làm hại – ví dụ: cắt, đốt, xỏ hoặc xăm quá mức
- Lập kế hoạch tự sát hoặc cố gắng tự sát
Những gì là bình thường và những gì không？
Rất khó có thể nói những sự khác biệt về sự buồn bã, lo lắng thông thường với trầm cảm ở thanh thiếu niên.
Hãy nói chuyện với đứa trẻ ở tuổi thanh thiếu niên của bạn. Cố gắng xác định liệu cậu bé hoặc cô bé có khả năng quản lý tốt về cảm xúc và hành động không, hay các thử thách cuộc sống dường như đang trở nên quá sức.
Khi nào cần gặp bác sĩ？
Nếu các dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm xuất hiện liên tục, bắt đầu ảnh hưởng đến cuộc sống của con bạn, hoặc đã làm cho bạn lo lắng về việc tự tử của đứa trẻ, hãy nói chuyện với bác sĩ tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần về đứa trẻ của bạn. Bác sĩ gia đình hay bác sĩ nhi khoa của con cũng là một nơi tốt để bắt đầu.
Các triệu chứng trầm cảm có lẽ sẽ không khá lên, thậm chí có thể trầm trọng hơn hoặc dẫn đến nhiều vấn đề khác nếu không được chữa trị. Đứa trẻ ở tuổi thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể có nguy cơ tự sát, cho dù các dấu hiệu và triệu chứng không có vẻ nghiêm trọng.
Nếu bạn là thiếu niên và bạn nghĩ rằng mình có thể bị trầm cảm, hoặc bạn có một người bạn thân có thể bị trầm cảm, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc y tá của trường học. Hãy chia sẻ mối quan tâm của bạn với cha mẹ, người bạn thân, giáo viên hay người nào đó mà bạn tin tưởng.
Khi nào cần trợ giúp khẩn cấp
Tự tử là vấn đề thường xuất hiện khi bị trầm cảm. Nếu bạn cho rằng mình có thể tự tử, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Hãy nghĩ đến những lựa chọn này nếu bạn muốn tự tử:
- Gọi điện cho bác sĩ tâm thần của bạn.
- Gọi đường dây nóng
- Hãy tìm trợ giúp từ bác sĩ gia đình hoặc các nhà cung cấp y tế khác.
- Liên lạc với một người bạn thân hay người yêu bạn.
- Liên lạc với các sự trợ giúp từ người chỉ dẫn tâm linh hoặc người khác trong cộng đồng mà bạn tin tưởng.
Nếu một người bạn thân yêu có nguy cơ tự tử hay có ý định tự tử:
- Hãy đảm bảo có ai đó ở lại bên người đó.
- Gọi 115 hoặc số khẩn cấp địa phương ngay lập tức.
- Hoặc, nếu bạn có thể làm việc này một cách an toàn, hãy đưa người đó đến phòng cấp cứu của bệnh viện gần nhất.
- Đừng bao giờ bỏ qua những ý kiến hay lo lắng về tự tử. Hãy luôn tìm sự giúp đỡ.
Nguyên nhân
Các nhà khoa học chưa biết nguyên nhân chính xác của trầm cảm, có thể là do sự kết hợp phức tạp của các yếu tố bao gồm:
- Hóa học não: Một số bộ phận thần kinh phản ứng tự nhiên xuất hiện hóa chất não mang tín hiệu đến các phần khác của não và cơ thể. Khi các hóa chất này bất thường hay bị suy giảm, chức năng của các dây thần kinh và hệ thần kinh thay đổi, dẫn đến trầm cảm.
- Hormone: Thay đổi trong số lượng hormone của cơ thể có thể gây ra sự trầm cảm.
- Yếu tố di truyền: Trầm cảm phổ biến hơn ở những người có người thân như cha mẹ hay ông bà mắc trầm cảm.
- Tổn thương thời thơ ấu: Các tổn thương trong thời thơ ấu, như lạm dụng thể chất hay cảm xúc, hay mất đi cha mẹ, có thể gây ra những thay đổi trong não làm cho người ta dễ bị trầm cảm hơn.
Yếu tố nguy cơ
Nhiều yếu tố tăng rủi ro phát triển hay kích thích trầm cảm tuổi teen, bao gồm:
- Có những vấn đề ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tự trọng, như béo phì, thường xuyên bị bắt nạt hay các vấn đề học tập.
- Đã từng là nạn nhân hay nhân chứng của bạo lực, bao gồm ngược đãi về thể xác hoặc lạm dụng tình dục.
- Có những rối loạn sức khỏe thần kinh khác, như chứng rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu, rối loạn nhân cách, chán ăn tâm thần hoặc háu ăn tâm thần.
- Có khuyết tật học tập hay chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
- Đang có sự đau đớn hoặc các bệnh thể chất mãn tính như ung thư, tiểu đường hay hen suyễn
- Có một số đặc tính cá biệt, như là tự ti hoặc quá mức ỷ lại, thiếu tự trọng hoặc bi quan.
- Nghiện rượu, thuốc lá hay các chất kích thích khác.
- Là gay, lesbian, lưỡng tính hay là người chuyển giới sống trong môi trường xã hội không ủng hộ.
Lịch sử gia đình, các vấn đề gia đình hay ảnh hưởng từ người thân cũng có thể tăng nguy cơ trầm cảm của thanh thiếu niên, như:
- Có bố mẹ, ông bà hoặc những người quan hệ thân thiết mắc chứng trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hay chứng nghiện rượu.
- Có một người thân đã chết vì tự tử.
- Gia đình mâu thuẫn hoặc thường xuyên xung đột.
- Trải qua những sự kiện stress gần đây, như bố mẹ li dị, hay cái chết của người thân.
Hệ quả
Trầm cảm không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến các vấn đề cảm xúc, hành vi và sức khỏe và mọi phương diện trong cuộc sống của thanh thiếu niên. Các vấn đề liên quan đến trầm cảm tuổi thanh thiếu niên có thể bao gồm:
- Nghiện rượu và ma túy
- Các vấn đề học tập
- Xung đột với gia đình và các vấn đề trong quan hệ
- Các vấn đề liên quan đến pháp lý
- Tự sát hoặc ý nghĩ tự sát
Phòng bệnh
Không có biện pháp cụ thể nào chắc chắn ngăn chặn được trầm cảm. Tuy nhiên, một số biện pháp dưới đây có thể hữu ích. Hãy khuyến khích những đứa trẻ ở tuổi thanh thiếu niên:
- Tìm kiếm biện pháp kiểm soát căng thẳng, tăng cao khả năng chịu đựng và tăng cường tự tin để có thể giải quyết vấn đề khi gặp phải.
- Hãy tìm kiếm hỗ trợ từ bạn bè, người thân hoặc các hỗ trợ xã hội, đặc biệt trong thời điểm khủng hoảng.
- Hãy điều trị khi phát hiện dấu hiệu sớm nhất để ngăn ngừa trầm cảm trở nên tồi tệ hơn.
- Tiếp tục điều trị nếu có lời khuyên từ bác sĩ, ngay cả sau khi các triệu chứng ngừng lại, để ngăn ngừa sự tái phát của các triệu chứng trầm cảm.
