Đầy hơi hay còn gọi là đầy bụng – chướng bụng, là tình trạng khí tích tụ trong dạ dày và ruột, làm cho bạn cảm thấy bị đầy bụng và trong một số trường hợp bụng bạn có thể căng lên. Đầy hơi chướng bụng thường do nuốt không khí hoặc hơi đến từ sự phân hủy của thực phẩm trong quá trình tiêu hóa. Bạn có thể gặp phải cảm giác đầy hơi này thỉnh thoảng một hoặc nhiều lần trong ngày.
Trung tiện (hay “đánh rắm”) có thể giúp giảm bớt đầy hơi, thường bị mọi người cười nhạo, nhưng đầy hơi quá mức có thể gây bối rối và khiến bạn cảm thấy khó chịu trong người. Tuy nhiên, tình trạng này thường có thể được kiểm soát với những thay đổi trong chế độ ăn uống và lối sống của bạn.
Trung tiện là một quá trình sinh học bình thường và là điều mọi người thường xuyên gặp. Một số người chỉ trung tiện vài lần một ngày, số khác nhiều hơn rất nhiều, nhưng trung bình được cho là khoảng 5 đến 15 lần một ngày.
Mục lục
Tại sao đầy hơi chướng bụng lại xảy ra?
Khi bạn nuốt thức ăn, nước hoặc nước bọt, bạn cũng nuốt một lượng nhỏ không khí, chúng tích tụ trong hệ thống tiêu hóa. Khí cũng có thể tích tụ khi bạn tiêu hóa thức ăn. Cơ thể cần phải thoát khỏi sự tích tụ bằng cách trung tiện hoặc ợ hơi.
Đôi khi bạn có thể không nhận thấy mình đã trung tiện vì hầu hết các loại khí đều không mùi và thường được thải ra với số lượng nhỏ. Trung tiện thường chỉ có mùi hôi nếu nó chứa các loại khí có mùi, chẳng hạn như lưu huỳnh. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là một chút mùi khi trung tiện là hoàn toàn bình thường.
Đầy hơi quá mức có thể được gây ra bằng cách nuốt nhiều không khí hơn bình thường hoặc ăn thức ăn khó tiêu hóa. Nó cũng có thể liên quan đến một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn ảnh hưởng đến hệ thống tiêu hóa, chẳng hạn như chứng khó tiêu tái phát hoặc hội chứng ruột kích thích (IBS).
Hầu hết mọi người đều mô tả cảm giác không thoải mái và khó chịu ở bụng, có khi đó là cảm giác đau thắt hoặc căng chướng bụng. Đôi khi có thể kèm theo cảm giác đau nhiều, xì hơi, ợ nóng thường xuyên hoặc ợ hơi và sôi bụng.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Không có hướng dẫn y tế xác định tần số trung tiện bình thường. Bạn có lẽ là người tốt nhất để đánh giá các triệu chứng của riêng bạn.
Gặp bác sĩ nếu tình trạng trung tiện của bạn đặc biệt rắc rối – ví dụ, nếu bạn thường trung tiện ra khí có mùi.
Bạn cũng nên đến gặp bác sĩ nếu bạn gặp các triệu chứng khác, chẳng hạn như:
- Đau bụng dai dẳng và đầy hơi
- Có nhiều đợt tái phát của tiêu chảy hoặc táo bón
- Giảm cân không giải thích được
- Đại tiện không tự chủ
- Có máu trong phân
- Có dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như sốt cao, nôn mửa, ớn lạnh, đau khớp và đau cơ
Những triệu chứng này có thể là một dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn và có thể cần kiểm tra kỹ, chẳng hạn như xét nghiệm máu hoặc phân để tìm kiếm nhiễm trùng.
Kiểm soát vấn đề
Đầy hơi quá mức thường có thể được kiểm soát bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và lối sống của bạn, chẳng hạn như:
- Tránh thực phẩm gây đầy hơi
- Chia nhỏ bữa ăn trong ngày
- Ăn uống chậm
- Tập thể dục thường xuyên
Ngoài ra còn có một số loại thuốc không kê đơn có thể giúp đỡ bạn nếu chứng đầy hơi của bạn gây phiền hà, chẳng hạn như viên than hoặc simethicon.
Nếu chứng đầy hơi của bạn liên quan đến một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, điều trị tình trạng này có thể giúp giải quyết nó.
Nguyên nhân gây đầy hơi
Có một số nguyên nhân tự nhiên của đầy hơi. Đầy hơi cũng có thể được gây ra bởi một số tình trạng sức khỏe liên quan đến hệ thống tiêu hóa, hoặc là tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Đầy hơi chướng bụng rất phổ biến và thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Bệnh thường ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn là nam giới. Đầy hơi thường được cho là triệu chứng của một số bệnh như hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc trào ngược dạ dày-thực quản (GERD).
Nuốt không khí
Hoàn toàn bình thường khi nuốt không khí trong khi thở và ăn. Tuy nhiên, thật dễ dàng để nuốt nhiều không khí hơn bình thường mà không nhận ra điều đó. Điều này có thể gây ra đầy hơi quá mức.
Không khí dư có thể bị nuốt bởi khi bạn:
- Ăn kẹo cao su
- Hút thuốc
- Mút kẹo
- Có răng giả bị lỏng
- Không nhai thức ăn chậm và kỹ – nuốt những miếng thức ăn lớn khiến bạn nuốt nhiều không khí
- Đồ uống nóng và có ga cũng làm tăng lượng carbon dioxide trong dạ dày của bạn, mặc dù điều này có nhiều khả năng gây ợ hơn là đầy hơi.
Đồ ăn thức uống
Một số carbohydrate trong thực phẩm không thể được tiêu hóa và hấp thụ bởi ruột. Những chất này đi vào đại tràng của bạn để bị vi khuẩn phân hủy, tạo ra khí gas, được giải phóng dưới dạng hơi.
Thực phẩm chứa một lượng lớn carbohydrate không thể hấp thụ bao gồm:
- Đậu
- Bông cải xanh
- Cải bắp
- Súp lơ
- Atisô
- Nho khô
- Đậu lăng
- Hành
- Mận khô
- Táo
- Mầm cản Brussels
Thực phẩm chứa nhiều chất xơ ngũ cốc chưa tinh chế, chẳng hạn ngũ cốc nguyên cám, đôi khi cũng có thể gây ra vấn đề với trung tiện và đầy hơi.
Các loại thực phẩm và đồ uống khác có chứa chất làm ngọt gọi là sorbitol (như kẹo cao su không đường hoặc các sản phẩm giảm béo) hoặc một loại đường gọi là fructose (như nước ép trái cây) cũng có thể gây đầy hơi. Điều này có nghĩa là nhai kẹo cao su không đường có thể gây đầy hơi từ cả chất ngọt và từ không khí nuốt vào trong quá trình nhai.
Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như bắp cải hoặc hành tây, có thể dẫn đến việc sản xuất khí có chứa lưu huỳnh, có thể dẫn đến trung tiện mùi hôi. Tuy nhiên, việc trung tiện có mùi khác nhau tùy theo người bạn ăn, do đó, tùy thuộc vào bạn để tìm ra loại thực phẩm nào gây ra mùi nhiều nhất.
Một số bệnh lý
Một số tình trạng sức khỏe có thể gây ra các triệu chứng đầy hơi, bao gồm:
- Khó tiêu
- Táo bón
- Hội chứng ruột kích thích (IBS) – một tình trạng tiêu hóa phổ biến, có thể gây ra co thắt dạ dày, đầy hơi, tiêu chảy và táo bón
- Bệnh celiac – không dung nạp protein gọi là gluten, có trong lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch
- Không dung nạp lactose – nơi cơ thể không thể phá vỡ đường sữa (một loại đường tự nhiên có trong sữa và các sản phẩm từ sữa) và không thể hấp thụ vào máu
- Viêm dạ dày ruột – nhiễm trùng dạ dày và ruột
- Kém hấp thu – nơi ruột không thể hấp thụ chất dinh dưỡng đúng cách
- Nhiễm giardia – một bệnh nhiễm trùng hệ thống tiêu hóa gây ra bởi ký sinh trùng nhỏ
Dược phẩm
Đầy hơi, thường do khó tiêu, là tác dụng phụ có thể có của nhiều loại thuốc, bao gồm:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen
- Một số thuốc nhuận tràng
- Thuốc chống nấm
- Statin
- Varenicline (Champix) – được sử dụng để giúp mọi người cai thuốc lá
Điều trị đầy hơi, chướng bụng
Bước đầu tiên trong việc chẩn đoán đầy hơi là khám lâm sàng và xem xét tiền sử y khoa. Bạn nên nói chi tiết với bác sĩ về những triệu chứng cũng như chế độ ăn uống của bạn. Bạn cũng nên cho bác sĩ biết về bất cứ loại thuốc hoặc thảo dược nào bạn đang dùng. Điều này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.
Đầy hơi quá mức thường có thể được điều trị bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và lối sống của bạn.
Một số phương pháp điều trị không kê đơn cũng có sẵn nếu tình trạng đầy hơi của bạn đang trở thành một vấn đề lớn.
Tư vấn chăm sóc bản thân
Chế độ ăn
Bạn nên cố gắng tránh ăn thực phẩm chứa nhiều carbohydrate không thể hấp thụ. Để biết danh sách các thực phẩm này, xem nguyên nhân gây đầy hơi. Một số thực phẩm chế biến sẵn cũng nên tránh vì chúng có thể chứa các thành phần gây đầy hơi, bao gồm:
- Bất kỳ loại thực phẩm có chất làm ngọt nhân tạo
- Kẹo không đường hoặc kẹo cao su
- Đồ uống có ga
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải ăn một chế độ ăn uống cân bằng lành mạnh, bao gồm ít nhất 5 phần trái cây và rau quả mỗi ngày. Chọn thực phẩm chứa carbohydrate dễ tiêu hóa. Bao gồm các loại sau đây:
- Khoai tây
- Cơm
- Rau diếp
- Chuối
- Nho
- Trái cây họ cam quýt
- Sữa chua
Điều quan trọng cần lưu ý là mọi người phản ứng khác nhau với một số loại thực phẩm nhất định, vì vậy một số thực phẩm được liệt kê ở trên vẫn có thể gây đầy hơi. Bạn nên ghi chép lại mình đã ăn những món gì và cảm giác sau khi ăn món đó ra sao. Điều này sẽ giúp bạn xác định các loại thực phẩm làm bạn cảm thấy đầy hơi.
Bạn cũng có thể thấy hữu ích khi ăn 6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa lớn. Bữa ăn nhỏ dễ tiêu hóa hơn và có thể tạo ra ít khí hơn.
Uống nhiều nước. Nước và các thức uống không có gas có thể giúp giảm đầy hơi và chướng bụng. Nhiều người thấy rằng nước ấm có thể giảm nhẹ đáng kể các triệu chứng. Uống chậm để tránh nuốt thêm không khí. Ngoài ra, bạn cũng cần đảm bảo uống nước không có gas. Bạn có thể bị đầy hơi nếu uống nước có gas
Có một số bằng chứng cho thấy uống trà bạc hà có thể giúp cải thiện các triệu chứng đầy hơi. Cũng có một số bằng chứng cho thấy một lượng nhỏ gừng có thể giúp tiêu hóa tốt hơn hoặc giảm đau dạ dày, có thể gây giảm đầy hơi. Tuy nhiên, bà bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng gừng.
Dùng liệu pháp thảo mộc
Có nhiều liệu pháp tại nhà có tác dụng chữa đầy hơi gọi là “thuốc tống hơi.” Các loại thảo mộc này có công dụng xoa dịu niêm mạc của hệ tiêu hóa, điều hòa và phối hợp các hoạt động của hệ tiêu hóa – nói cách khác là giúp bạn tống hơi ra ngoài.
Thử dùng một số loại thuốc tống hơi xem chúng có tác dụng với bạn không. Ví dụ như các loại trà bạc hà cay, hồi và gừng – tất cả đều là thuốc tống hơi – được xem là giúp giảm đầy hơi.
Các loại thực phẩm có chứa các thảo mộc và gia vị có tác dụng tống hơi như hạt tiêu Jamaica, đinh hương, cây bách xù, cam bergamot, cây xô thơm, cỏ xạ hương, húng, quế và nhục đậu khấu cũng có thể giúp giảm các triệu chứng.
Bạn có thể mua các loại thảo mộc này tại các cửa hàng chăm sóc sức khỏe hoặc cửa hàng thực phẩm.
Nuốt không khí
Khi ăn, hãy chắc chắn rằng bạn nhai thức ăn từ từ để giảm lượng không khí bạn nuốt. Điều này cũng sẽ giúp tiêu hóa. Tránh nhai kẹo cao su vì nó cũng có thể khiến bạn nuốt nhiều không khí hơn bình thường.
Bạn cũng nên từ bỏ thuốc lá, nếu bạn hút thuốc. Hút thuốc có thể khiến bạn nuốt nhiều không khí hơn bình thường và khói thuốc lá có thể gây kích ứng hệ tiêu hóa của bạn.
Tập thể dục
Tập thể dục nhiều có thể giúp cải thiện chức năng của hệ thống tiêu hóa và ruột của bạn. Nó cũng đã được chứng minh là giúp giảm đầy hơi và thông khí.
Thuốc và các biện pháp khắc phục khác
Có một số biện pháp không kê đơn có thể giúp điều trị các triệu chứng đầy hơi, một số trong đó được mô tả dưới đây.
Than hoạt tính
Than hoạt tính là một loại thuốc có sẵn ở hiệu thuốc. Than hấp thụ khí trong hệ thống tiêu hóa, giúp giảm triệu chứng.
Than hoạt tính có thể không phù hợp với bạn nếu bạn hiện đang dùng thuốc khác. Điều này là do than có thể hấp thụ thuốc và làm cho nó ít hiệu quả hơn. Nếu bạn đang dùng thuốc khác, hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn để được tư vấn trước khi dùng than.
Quần áo có chứa than hoạt tính, hoặc miếng than được đặt bên trong quần áo, có thể giúp hấp thụ khí có mùi hôi thoát ra trong quá trình đầy hơi. Những sản phẩm này có thể mua sẵn tại cửa hàng hoặc trên mạng.
Simethicone
Là một loại thuốc không kê đơn khác đôi khi cũng có thể giúp giải quyết các vấn đề về khí. Bạn có thể sử dụng thuốc simethicone để trị ợ hơi, đầy hơi và cảm giác áp lực và gây khó chịu ở dạ dày/ruột. Simethicone làm phá vỡ các bong bóng khí ở ruột.
Như các loại thuốc khác, thuốc Simethicone có thể gây ra một số tác dụng phụ. Phần lớn những tác dụng phụ này hiếm gặp và không cần phải chữa trị. Tuy nhiên, bạn cần báo cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kì tác dụng phụ nào sau đây:
- Phản ứng dị ứng như ngứa, nổi ban, phù mặt, lưỡi, họng
- Chóng mặt nặng
- Khó thở.
Bổ sung chế độ ăn uống
Alpha-galactosidase là một chất bổ sung chế độ ăn uống có thể giúp cải thiện tiêu hóa carbohydrate và giảm các triệu chứng đầy hơi. Nó được tìm thấy trong một sản phẩm có tên Beano, được chứng minh là có tác dụng làm giảm chứng đầy hơi và có sẵn tại các hiệu thuốc.
Probiotic cũng có thể hữu ích trong điều trị đầy hơi. Probiotic là một chất bổ sung chế độ ăn uống, thường được bán ở dạng lỏng hoặc viên nang, khuyến khích sự phát triển của “vi khuẩn tốt” trong hệ thống tiêu hóa của bạn.
“Vi khuẩn tốt” sẽ giúp tiêu hóa tốt hơn và giảm các triệu chứng đầy hơi, đặc biệt ở những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS). Sữa chua Probiotic cũng có thể giúp ích, nhưng tránh những loại có chất làm ngọt nhân tạo hoặc thêm chất xơ.
Bạn sẽ có thể kiểm soát đầy hơi nếu áp dụng các biện pháp sau:
- Chia nhỏ bữa ăn và ăn thường xuyên hơn
- Ăn chậm
- Tránh các loại thực phẩm chiên và béo
- Tránh uống bia và các loại đồ uống có gas
- Vận động và tập thể dục thường xuyên
- Ngưng hút thuốc lá
- Tránh nhai kẹo cao su, uống bằng ống hút hoặc ngậm kẹo cứng (vì chúng sẽ làm bạn nuốt nhiều không khí).
Tìm các nguyên nhân khác
Thỉnh thoảng bạn bị đầy hơi chướng bụng cũng là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng diễn ra dai dẳng thì có thể có vấn đề tiềm ẩn như stress, không dung nạp thức ăn, rối loạn dạ dày- ruột hoặc lệch khớp cắn.
Lưu ý sự liên quan giữa chế độ ăn và hiện tượng đầy hơi. Ví dụ, chứng không dung nạp lactose (khả năng không tiêu hóa các sản phẩm từ sữa) có thể gây đầy hơi, chướng bụng và co thắt bụng.
Nói chuyện với bác sĩ nếu bạn thường xuyên cảm thấy khó chịu và không xác định được nguyên nhân.
